برنامه اقدام تغییر اقلیم ۲۰۲۰-۲۰۱۶

کتاب «برنامه اقدام تغییر اقلیم ۲۰۲۰-۲۰۱۶» ترجمه گزارشی با عنوان «Climate Change Action Plan» است که توسط گروه بانک جهانی «World Bank Group» در سال ۲۰۱۶ منتشر و در مرکز بررسی‌های استراتژیک توسط حنظله سلیمانی و جواد عرب یارمحمدی ترجمه شده و موسسه چاپ و انتشارات دانشگاه اطلاعات و امنیت ملی در ۱۴۹ صفحه آن را به چاپ رسانده‌است.

تغییر اقلیمی، تهدیدی برای مأموریت اصلی گروه بانک جهانی[1] است. عدم اعتدال هوا در حال حاضر میلیون‌ها نفر را تحت تأثیر قرار داده، امنیت آبی و غذایی را به خطر انداخته و زنجیره‌های تأمین کشاورزی و بسیاری از شهرهای ساحلی را تهدید می‌کند. بدون اقدام بیشتر برای کاهش فقر شدید، تأمین دسترسی به خدمات اصلی، و تقویت تاب‌آوری[2]، اثرات اقلیمی می‌تواند ۱۰۰ میلیون نفر دیگر را نیز تا سال ۲۰۳۰ به ورطه فقر بکشاند.

تغییرات اقلیمی چالش‌ها و فرصت‌های بی‌شماری را برای توسعه ایجاد کرده و مستلزم این است که اقلیم و توسعه به شیوه‌ای همگرا مدنظر قرار گیرند. جهان تا سال ۲۰۵۰ باید برای ۹ میلیارد نفر غذا تأمین نماید، انرژی قابل دسترس را برای همه فراهم کرده و مسکن و خدمات را برای ۲ میلیارد نفر ساکن جدید گسترش دهد و همه این اقدامات را در حالی انجام دهد که انتشارها را حداقل کرده و تاب‌آوری را تقویت می‌نماید.

توسعه‌های جهانی اخیر، اقدامات اقلیمی توسط گروه بانک جهانی را پررنگ می‌کند. در آخرین کنفرانس اعضا در پاریس، ۱۴۰ کشور مراجعه کننده به بانک جهانی تعهد نمودند که مشارکت‌های تعیین‌شده ملی خود را، به عنوان بخشی از توافق برای محدود کردن گرمایش جهانی به کمتر از ۲ درجه سانتیگراد تا سال ۲۱۰۰، اجرا نموده و حداکثر تلاش خود را برای محدود کردن گرمایش تا ۱/۵ درجه سانتیگراد به کار گیرند. در همین حال، بخش‌های عمومی و خصوصی تعهدات جهانی خود را برای افزایش سرمایه‌گذاری‌ها و تحقیق و توسعه، تقویت قیمت‌گذاری کربن، و پایان دادن به یارانه‌های بیهوده انرژی تجدید نموده‌اند.

این برنامه اقدام تغییر اقلیم -به طور خلاصه «برنامه اقدام»- نشان می‌دهد که گروه بانک جهانی چگونه می‌خواهد با این چالش‌ها و فرصت‌ها، از طریق افزایش اقدامات اقلیمی، گنجاندن تغییرات اقلیمی در فعالیت‌های خود و همکاری نزدیک‌تر با سایرین، روبرو شود. این برنامه اقدام بر محور تقاضای اعضا و مراجعان بانک جهانی است، بر فعالیت‌هایی تمرکز می‌کند که از مأموریت اصلی گروه بانک جهانی پشتیبانی می‌کند، و مزیت رقابتی برای گروه بانک جهانی ایجاد می‌نماید.

کشورها از نقاط مختلفی آغاز می‌کنند و سطوح انتشار متفاوتی دارند و لذا به اقدام و پشتیبانی متمایزی نیاز دارند. این تفاوت‌ها به معنای تعهدات اقلیمی متفاوت در مشارکت‌های تعیین شده ملی و نیازهای متفاوت به پشتیبانی گروه بانک جهانی است.

این برنامه اقدام، بر کمک به شکل‌دهی طرح‌ها و سیاست‌های سرمایه‌گذاری ملی و بکارگیری و تقویت بخش خصوصی متمرکز است. نیازهای مالی برای رشد تاب‌آور و کم کربن، بسیار بیشتر از منابع عمومی در دسترس است و منابع گروه بانک جهانی هم در مقایسه با این نیازها، بسیار اندک است. پشتیبانی سیاستی و نهادی از طرح‌های سرمایه‌گذاری ملی و تسهیل اقدامات بخش خصوصی، امری حیاتی است.

این برنامه اقدام، تعهد گروه بانک جهانی برای افزایش سهم موارد مرتبط با اقلیم در سبد خود از ۲۱ به ۲۸ درصد تا سال ۲۰۲۰، با کل تأمین مالی سالانه ۲۹ میلیارد دلاری تا سال ۲۰۲۰ را مجدداً تأیید و تثبیت می‌نماید. دستیابی به این اهداف مشروط به حفظ حجم کل وام‌دهی گروه بانک جهانی، دسترسی به وام‌های آسان و کم بهره و تقاضای مشتریان است.

این برنامه اقدام بر محور پنج تغییر راهبردی برای اقدامات اقلیمی گروه بانک جهانی استوار است:

(۱) اجرا: تمرکز گروه بانک جهانی باعث تشدید پشتیبانی از کشورها و شرکت‌ها برای اجرای طرح‌هایی خواهد شد که ایجاد نموده‌اند.

(۲) همگرایی: دستورکار اقلیم و توسعه گروه بانک جهانی کاملاً با راهبردها و فعالیت‌ها هماهنگی خواهد داشت و اقدامات سطح جهانی و کشوری نیز هم راستا خواهند بود.

(۳) حداکثر کردن اثر: گروه بانک جهانی تمرکز خود بر اثرگذاری دقیق، شامل شکل دهی سیاست‌ها و برنامه‌های سرمایه‌گذاری ملی و بسیج کردن منابع مالی خصوصی، را افزایش خواهد داد.

(۴) تاب‌آوری: سبد اقلیمی گروه بانک جهانی با تمرکز بیشتر بر انطباق و تاب‌آوری، توازن مجدد پیدا خواهد کرد.

(۵) دگردیسی: دستیابی به تعهدات اقلیمی جهانی مستلزم تغییر در روال معمول خواهد بود. این برنامه اقدام بر تسهیل اثرات دگردیسی تمرکز خواهد نمود.

برنامه اقدام بر مشارکت فراگیر بین حوزه راهکارهای متقاطع تغییر اقلیمی[3]، مناطق و طرفین جهانی[4] و دیگر حوزه‌های راهکارهای متقاطع تغییر اقلیمی، مؤسسه مالی بین‌المللی[5]، و آژانس چندجانبه تضمین سرمایه‌گذاری[6] استوار است. مناطق و طرفین جهانی و همچنین مؤسسه مالی بین‌المللی یک تحلیل زمینه‌ای آماده کرده و مساعدت‌های تکاملی و جزئی را توسعه داده‌اند. این برنامه اقدام همچنین شامل برنامه اجرایی تغییرات اقلیمی مؤسسه مالی بین‌المللی[7] و برنامه کاری اقلیمی آفریقا[8] است.

فعالیت‌های گروه بانک جهانی تحت برنامه اقدام تغییر اقلیمی در راستای چهار اولویت سازماندهی شده است: (۱) پشتیبانی از سیاست‌ها و نهادهای تحولی، (۲) به کارگیری منابع، (۳) افزایش اقدامات اقلیمی، و (۴) همراستا کردن فرایندهای داخلی و کار با سایرین.