آیندۀ غذا و کشاورزی؛ چالش‌ها و روندها

کتاب «آینده غذا و کشاورزی؛ چالش‌ها و روندها» ترجمه‌ای از گزارش «The future of food and agriculture – Trends and challenges» است که در سال ۲۰۱۷ توسط سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (Food and Agriculture Organization of the United Nations) منتشر شده‌است. این گزارش توسط حنظله سلیمانی و سمیرا غلامرضا ترجمه و توسط موسسه چاپ و انتشارات دانشگاه اطلاعات و امنیت ملی و با همکاری مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری در ۲۸۷ صفحه به چاپ رسیده‌است.

چشم­‌انداز سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو)[1]، «جهانی عاری از گرسنگی و سوء تغذیه است، جایی که غذا و کشاورزی، به شیوه‌ای پایدار از لحاظ اقتصادی، اجتماعی و زیست­‌محیطی، به بهبود استانداردهای زندگی همۀ افراد به خصوص فقیرترینِ آنها کمک می‌کنند». برای کمک به کشورهای عضو در راستای تحقق این چشم­‌انداز – به صورت مجزا در سطح ملی و به صورت جمعی در سطح منطقه‌ای و جهانی – سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد چالش‌های اصلی که بخش مواد غذایی و کشاورزی با آن مواجه است را در نظر می‌گیرد. مطالعۀ حاضر، که برای مرور چهار سالۀ چارچوب راهبردی سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد[2] و آماده‌سازی برنامۀ میان‌مدت سازمان ۲۱-۲۰۱۸ تهیه شده بود، چالش‌ها و روندهای اصلی جهانی تأثیرگذار بر مواد غذایی و کشاورزی در دهه‌های پیش‌رو را بیان می‌کند.

روندها و چالش‌هایی که در اینجا تحلیل می‌شوند هم زایندۀ بیم و هم مایۀ امید هستند. پیشرفت زیادی در کاهش گرسنگی و فقر و بهبود امنیت غذایی و تغذیه حاصل شده است. افزایش بهره‌وری و پیشرفت‌های تکنولوژیکی به استفادۀ کارآتر از منابع و بهبود امنیت غذایی، کمک شایانی کرده ‌است. اما هنوز نگرانی‌های عمده‌ای وجود دارد. حدود ۷۹۵ میلیون نفر از مردم جهان هنوز از گرسنگی رنج می‌برند؛ و بیش از ۲ میلیارد نفر دچار کمبود ریزمغذی‌ها یا اَشکالی از مصرف بیش از حد مواد غذایی هستند. مضاف بر این، به دلیل فشارهای فزاینده بر منابع طبیعی و تغییر اقلیم، امنیت غذایی جهانی می‌تواند در خطر باشد، دو عاملی که هر دو، پایداری نظام‌های غذایی را در سطح گسترده مورد تهدید قرار می‌دهند. اگر این روندها ادامه یابد، از مرزهای زمینی فراتر خواهد رفت.

بنابراین، تحلیل‌های ما از روندهای حاکم بیان می‌دارد که تحقق چشم­‌انداز سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد، مستلزم تغییر و تحولی در نظام‌های کشاورزی و غذایی در سرتاسر جهان است. از نظر سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد، اگر می‌خواهیم در کاهش گرسنگی و فقر موفق باشیم و در عین حال نظام‌های غذایی و کشاورزی نیز پایدار باشند، ۱۰ چالش اصلی وجود دارد که باید مد نظر قرار گیرند. این چالش‌ها عبارتند از گسترش جمعیت نامتوازن که در دهه‌های آینده اتفاق می‌افتد، تهدیدهای ناشی از تغییر اقلیم، تشدید بلایای طبیعی و افزایش ناگهانی آفات و بیماری‌های فرامرزی، و نیاز به سازگاری با تغییرات عمده‌ای که در نظام‌های غذایی جهانی رخ می‌دهد.

ما از توجه فزاینده‌ای که جامعۀ بین­‌الملل به این نگرانی‌ها دارد، خرسندیم. موضوعات و روندهای کلی، جامعۀ جهانی را به اقدامات و توافقاتی در سال‌های ۱۶-۲۰۱۵ واداشته که دستور کار توسعۀ جهانی را بازآرایی نموده است. این توسعه‌ها، زمینۀ جهانی برای کار سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد در آینده در زیر چتر برنامۀ کار ۲۰۳۰ برای توسعۀ پایدار[3] و اهداف توسعۀ پایدار[4] را تشکیل می‌دهد که شامل برنامۀ اقدام آدیس آبابا[5]، توافق اقلیمی پاریس[6]، اجلاس جهانی بشردوستانه[7] و برنامۀ کاری دبیر کل سازمان ملل برای بشریت[8] می­باشد.

هدف از این گزارش، کمک به بسیج اقدامات محسوس و هماهنگ مورد نیاز برای تحقق این برنامه‌های کاری جهانی است. این گزارش به درک مشترک از روندها و چالش‌های عمدۀ بلندمدتی کمک می‌کند که آیندۀ امنیت غذایی و تغذیه، فقر روستایی، کارایی نظام‌های غذایی و پایداری و تاب‌آوری زندگی‌های روستایی، نظام‌های کشاورزی و مبنای منابع طبیعی آنها را تعیین می‌کنند.