آگاهی یافتن از موضوعات مدنظر اندیشکده‌ها و مؤسسات مطالعات راهبردی در جهان یکی از ضرورت‌های تفکر راهبردی در ایران است. همچنین بدیهی است که ترجمه گزارش‌های اندیشکده‌های خارجی، به معنای تایید محتوای آن نیست و صرفا با هدف توجه دادن کارشناسان و تحلیل‌گران کشور، و همچنین جهت اطلاع‌یابی مدیرانی که در معرض مسائل و تصمیم‌گیری‌های راهبردی هستند، ترجمه و منتشر می‌شود.
گزارش حاضر با عنوان «نقش ایران در عملیات کرکوک در عراق» نوشته جنیفر کافارلا و عمر قاسم، توسط موسسه مطالعات جنگ (The Institute for the Study of War) منتشر شده‌است. در این گزارش آمده‌است:
در ۱۶ اکتبر، نایبان نظامی ایران در عراق از نخست وزیر حیدر العبادی پشتیبانی کردند تا با وادار کردن کردهای عراق به عقب‌نشینی از مواضع خود، کرکوک را باز پس بگیرد. ارزیابی مؤسسه مطالعات جنگ این است که سه گروه اصلی نایبان ایران به وادار کردن کردها به تسلیم در کرکوک کمک نمودند:
- کتائب حزب الله
- عصائب اهل الحق
- سازمان بدر
شکست کردها در کرکوک نقطۀ عطفی در منازعات بین کردستان عراق و دولت عراق بود. حال ایران و عبادی از موفقیت خود در کرکوک استفاده کرده و عملیات خود را علیه کردستان عراق گسترش می‌دهند. نایبان ایران کماکان نقش کلیدی در این عرصه دارند.
اعزام نایبان ایران به کرکوک وزنه را آنقدر علیه کردستان عراق سنگین کرد که آنها را وادار به عقب‌نشینی از کرکوک و بخش‌های وسیعی از مرزهای موردِ اختلاف عراق نمود.
ایران از طریق پشتیبانی در کرکوک، به هدف دیگری هم رسید: مشروعیت‌بخشی بیشتر نایبان خود در عراق و در عین حال، خارج کردن ایالات متحده از گود. ایران به دنبال فرمانبردار کردن دولت عراق از درون است و در این خصوص دقت نمود که عملیات عراق را به عنوان یک اقدام حاکمیتی عراق جلوه دهد. ایران به صورت خاموش، پشتیبانی حیاتی نمود که موفقیت عبادی را تضمین کرده و در عین حال، نایبان این کشور را به گونه‌ای جایگذاری نمود که در آیندۀ کرکوک تأثیرگذار باشند. ایران همچنین با به کار گیری یک بمب شکل‌یافتۀ انفجاری[1] موسوم به ای اِف پی علیه نیروهای ایالات متحده در اوایل ماه اکتبر، سعی در کنار نگه داشتن ایالات متحده نمود. بنابراین، عملیات کرکوک نشانه‌هایی از محتمل‌ترین آیندۀ عراق را در خط سیر فعلی در بر دارد: حیدر العبادی نخست وزیر عراق تحت کنترل است، نایبان ایران با دستور تهران اما با مشروعیت همتراز نیروهای مسلح دولت عراق فعالیت می‌کنند، و ایالات متحده هم از گود خارج می‌شود.
نایبان ایران از نقش خود در کرکوک و سرتاسر مرزهای داخلیِ مورد اختلاف، بهره سیاسی و نظامی خواهند برد. حضور فرماندهان اصلی نایبان در میادین نبرد در حومه کرکوک، تصور عمومی از آنها را در دوران انتخابات اوایل ۲۰۱۸ تقویت نمود. زیردستان آنها ممکن است در مورد پست‌های سیاسی محلی در کرکوک با هم رقابت کنند. نیروهای آنها احتمالاً زیرساخت نظامی و تأسیسات نفتی را کنترل می‌کنند. نخست وزیر عبادی یک وابسته ایرانی به نام علی فضیل عمران را به عنوان فرمانده عملیات جدید کرکوک در ۲۸ اکتبر انتخاب نمود. عمران، فرماندۀ سابق گردان پنجم ارتش عراق بود که تحت نفوذ ایران بود. گزارش‌های تأیید نشده نشان می‌دهند که عبادی همچنین در ۵ نوامبر یک وابستۀ ایرانی دیگر به نام عبدالامیر الزیدی را به عنوان فرمانده نقل و انتقالات در مرزهای مورد اختلاف تعیین نمود. زیدی، فرماندۀ سابق عملیات دجله است. این انتصابات، نایبان ایران را قادر به تحکیم نظامی خود در کرکوک می‌نماید.
ایالات متحده چندین گام از ایران عقب‌تر است. رئیس جمهور دونالد ترامپ استراتژی جدید ضدایرانی را چند روز قبل از عملیات کرکوک مطرح نمود، بدون اینکه تجویز خاصی برای وارونه کردن قدرت شبکه‌های نایبان ایران ارائه کند. بی‌تفاوتیِ اولیه دولت ترامپ در قبال نقش ایران در عملیات کرکوک ظاهراً حاکی از آن است که ایالات متحده واکنش هدفمندی علیه ایران در عراق نخواهد داشت. رکس تیلرسون[2] وزیر امور خارجه ایالات متحده در سفر به خاورمیانه از ۲۲ تا ۲۳ اکتبر، پاسخ قوی‌تر اما باز هم ضعیف ایالات متحده به نقش ایران در کرکوک را داد. تیلرسون در یک کنفرانس خبری مشترک با وزیر امور خارجه عربستات عادل الجبیر در ۲۲ اکتبر گفت «شبه نظامیان ایرانی که در عراق حضور دارند ... باید به کشور خود بازگردند». سخنان تیلرسون، تهدیدی که نایبان ایران در عراق اعمال می‌کنند را اذعان می‌نماید، اما عقب راندن مواضع دشمن تنها از طریق لفاظیِ صِرف ممکن نیست. عبادی با بیان اینکه نیروهای بسیج مردمی «از کشور خود دفاع کرده و جان‌فشانی‌هایی می‌کنند که به پیروزی علیه داعش کمک می‌کند» به تیلرسون پاسخ داد. عبادی بعداً در تلاش برای تصریح مجدد بر عزم خود برای همراستایی با سیاست ایالات متحده، گفت که اگر نایبان ایران از قرار گرفتن تحت کنترل او امتناع کنند آنها را خلع سلاح خواهد کرد. هر چند او بدون پشتیبانی نظامی مستقیم آمریکا قادر به انجام این کار نیست.
برای دریافت و مطالعه این گزارش از لینک دانلود زیر استفاده کنید.