جلوگیری از هزینه سیاسی، کنترل فساد و نظارت بر انتخابات با شفاف‌شدن فرآیند انتخابات امکان‌پذیر است. شفاف‌شدن فرآیندهای انتخابات ذیل سیاست و قوانین «شفافیت فعالیت‌های سیاسی» در بسیاری از کشورها مکانیسم و سازوکار اجرایی مشخصی دارد. مهم‌ترین رویه‌های مرتبط در این خصوص، به‌کارگیری نظارت عمومی و سیاست‌های الزام‌آور اعلام عمومی بر فعالیت‌های انتخابات و رفتارهای انتخاباتی است.
شفافیت فعالیت سیاسی به‌طورکلی و شفافیت انتخابات به‌طور خاص، یک رابطه چند سویه‌ای است که مشمول ذینفعان مختلف می‌شود. ذینفعان شامل نامزدها و احزاب ازیک‌طرف، رأی‌دهندگان و از طرف دیگر حاکمیت اعم از ناظران و مجریان است که در قالب شوراها، گروه‌ها، دادگاه‌های خاص انتخابات و دیگر نهادهای تعیین‌کننده فرآیند و نتایج انتخابات است. بنابراین شفافیت انتخابات باید ناظر بر نامزدها، ناظر بر مردم و ناظر بر فرآیندهای انتخاباتی باشد.
1- شفافیت ناظر بر مردم شامل ایجاد بستری برای افزایش آگاهی مردم و دسترسی مردم به حداکثر اطلاعات لازم برای انتخاب شایسته است. ضروری است ساختارهایی برای ایجاد چنین مکانیسمی از سوی نظام حکمرانی تدارک دیده شود.
2- شفافیت ناظر بر نامزدها شامل پیشینه و سوابق هر کاندیدا، تأمین منابع مالی انتخابات، نظرات نامزدها در رابطه با مسائل مختلف، اهداف و برنامه اجرایی و آتی، شفافیت اموال و دارائی و کابینه پیشنهادی و شبکه پشتیبان است. رصد وعده‌های نامزدها نیز ذیل همین مفهوم قابل‌بررسی است.
3- شفافیت ناظر بر فرآیندهای انتخاباتی شامل تعیین صلاحیت احزاب سیاسی و نامزدهای انتخاباتی (بیان علل عدم احراز صلاحیت توسط شورای نگهبان به نامزد انتخاباتی)، انتشار و آگاه‌کردن عموم مردم در خصوص قوانین و رویه‌های مربوط به انتخابات، الزام هیئت مدیریت انتخابات به انتشار داده‌های انتخاباتی جهت افزایش شفافیت انتخابات، آموزش کارکنان کمیته مدیریت انتخابات نسبت به‌حق داشتنِ اطلاعات انتخاباتی و رویه‌های ارائه اطلاعات، داده‌های اطلاعات مکانی شعب اخذ رأی، داده‌های رأی‌دهندگان (ازجمله جنسیت، سن و گروه‌های قومی یا اقلیتی)، داده‌های تفصیلی نتایج شمارش آراء، داده‌های شکایات دریافتی تخلفات، اقدامات انجام‌شده و نتایج آن‌ها، داده‌های تدارکات و قراردادهای انتخاباتی است.
در متن گزارش سه گروه مردم، نامزدها و فرآیندها با مثال‌هایی از کشورهای مختلف تبیین و توصیف‌شده است و نمونه‌های طرح‌شده در این گزارش بیانگر آن است که ایجاد مکانیسم‌های شفافیت در مراحل مختلف انتخابات، ملزم اراده سیاستگذار و برنامه‌ریزی سیاستی است.
برای مطالعه و دریافت متن کامل این مقاله، روی لینک زیر کلیک کنید.