عراق جدید همانند گذشته یک تهدید نظامی برای جمهوری اسلامی نـیست، امـا‌ همچنان‌ زمینه‌های بالقوۀ هدایت تنش و ناامنی به حوزۀ امنیت ملی ایران را‌ دارا‌ است. مسائل امنیتی در شرایط جدید تغییر جدی کرده است. چالش‌های ناشی از رقابت‌ گروه‌های‌ مختلف‌ قومی و سـیاسی در داخـل عراق و آثار زیان‌بار ناشی از بی‌ثباتی و جنگ‌ داخلی، افراط‌‌گرایی، تفرقه‌های قومی و مذهبی و نهایتاً احتمال تجزیۀ این کشور از جمله چالش‌های‌ جدید‌ند که از زاویۀ داخلی عـراق وارد حـوزۀ امنیت ملی ایران می‌شود. جاوید منتظران (کارشناس ارشد روابط بین‌الملل دانشگاه مالک اشتر) و سعید قربانی (دکتری آینده‌پژوهی و استادیار دانشگاه مالک اشتر) در مقاله‌ای به موضوع سناریوهای پیش‌روی عراق و شناسایی مطلوب‌ترین سناریو برای ایران پرداخته‌اند.

حمایت همه‌جانبۀ واشنگتن از صدام و همچنین کشورهای غربی و عربی در طول هشت سال جنگ علیه جمهوری اسلامی ایران، برجسته‌ترین رویدادی بود که باعث شد مقامات و تصمیم‎گیران در تهران، برای حفظ بقا و در راستای امنیت‌سازی، خود را ملزم به کسب توانمندی‎های کافیِ نظامی کنند و حداقل برای بازداشتنِ سایر کشورهای متخاصم از حمله و تجاوزِ دوباره، از یک‌سو در جهت اقتدار نظامیِ ملی گام بردارند؛ و از طرف دیگر، تلاش کنند با کشور چین به عنوان تنها عضو دائم شورای امنیت که امکان تعامل سیاسی و خرید تسلیحات از آن وجود داشت، مناسبات خود را به سطح راهبردی گسترش دهند. نیاز رو به افزایش چین به منابع انرژی فسیلی، عدم وجود پیشینۀ منفی در مناسبات تاریخی ایران و چین و همچنین طرح دکترین نگاه به شرق در سیاست خارجی ایران به همراه مخالفت چین با سیاست‌های یک‌جانبه‌گرایانه آمریکا پس از جنگ سرد، از جمله عواملی هستند که ظاهراً قابلیت ارتقای روابط دفاعی و راهبردیِ ایران و چین را برای تصمیم‌گیران در تهران میسر و امکان‌پذیر می‌سازند.