گزارش فعالیت‌های مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری
الف) خلاصه فعالیت‌های اصلی مرکز از شهریور ۱۳۹۶ تا شهریور ۱۳۹۷ (متن کامل)
۱. بررسی پرونده‌های ارجاعی از سوی رئیسجمهور؛ شامل:
- پیشنهاد پیوست احکام وزرا و معاونان رئیس جمهور؛
- ارزیابی عملکرد دستگاهها بر مبنای تطبیق عملکرد شش‌ماهه وزارتخانه‌ها و دستگاهها با پیوست احکام ابلاغ‌شده از سوی رئیسجمهور؛
- بررسی مصوبه شورای عالی آموزش و پرورش برای حذف آزمون‌های زائد در دوره ابتدایی؛
- بررسی دستورکار هیئت امنا دانشگاه فرهنگیان درباره دستور کار بیستمین جلسه هیات امنا دانشگاه فرهنگیان مورخ ۶ تیر ۱۳۹۷ درخصوص افزایش جذب دانشجو از مهر ۹۷؛
- ارزیابی گزارش شفافیت حقوق و دستمزد؛
- ارزیابی گزارش بسته پیشنهادی وزارت صنعت، معدن و تجارت؛
- تحلیلی بر تصمیمات کمیسیون‌های سه‌گانه مجلس در خصوص مبارزه با قاچاق و تحقق شعار سال؛
- تحلیلی بر آیین‌نامه اجرایی فقر و نابرابری؛
- ارائه طرح اولیه سیاست جدید یارانه بنزین؛
- گزارش طرح ویژه ایجاد اشتغال سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری (موضوع تبصره (۱۸) لایحه بودجه سال ۱۳۹۷ کل کشور) ؛
- گزارش حمایت از کالای ایرانی و مدیریت واردات وزارت صنعت، معدن و تجارت؛
- تحلیلی بر گزارش «افزایش هزینه‌های جاری بودجه عمومی دولت، تجدیدنظر در ساختار و مجموعه ارکان دولت و پیشنهادهای مطروحه»؛
- تحلیلی بر گزارش خلاصه تحولات وضعیت مالی دولت در سال ۹۶؛
- ارزیابی گزارش تولید قیمت خودرو؛
- ارزیابی گزارش فضای کسب‌و‌کار؛
- ارزیابی طرح دیپلماسی اقتصادی؛
- ارزیابی پیمایش ترجیحات و گرایش های اقتصادی مردم ایران؛
- ارزیابی بسته حمایتی اجتماعی وزارت کار
- و...
۲. بررسی‌های راهبردی؛ شامل:
- بررسی مساله یارانه بنزین و فرآوردههای نفتی
- بررسی مسأله اصلاحات اقتصادی
- تدوین لایحه امنیت سرمایه‌گذاری
- بررسی مساله انضباط مالی
- بررسی وضعیت اشتغال و ارزش‌افزوده در بخش صنعت کشور
- بهبود بهره‌وری در بخش کشاورزی
- گزارشی از چالش‌های اقتصاد ایران در سال ۹۷.
- گزارش ضرورت آگاه‌سازی مردم از آینده دشوار اقتصادی براثر تحریمهای جدید اقتصادی
- بررسی گزارش رقابت پذیری جهانی و بررسی موقعیت ایران
- تهیه گزارش لایحه بودجه سال ۹۷ با تاکید بر بخش های فرهنگی
- بررسی دیپلماسی آب در روابط با افغانستان
- تهیه گزارش «ادبیات دیپلماسی آب ایران» و پیشنهاد ممنوعیت هرگونه اظهار نظر مقامات رسمی درمورد مسائل آب‌های فرامرزی و مسائل مرتبط به دیپلماسی آب و محیط زیست
- گزارش بررسی پایداری و وضعیت هیدروپلیتیکی طرح آبیاری دشت سیستان موسوم به طرح ۴۶۰۰۰ هکتاری
- بررسی عملکرد ستاد احیای دریاچه ارومیه
- بررسی مساله اعتراضات دی ماه ۱۳۹۶
- پروژه شناسایی علل و زمینه‌های گرایش به گروه‌های تکفیری
- بررسی مساله مراسم و تجمعات مربوط به روز ۷ آبان
- بررسی مساله طرح توسعه دانشگاه تهران
- پروژه پایداری ملی و سیستم‌های حکمرانی
- بررسی مسائل حوزه رسانه
- بررسی مسئله توسعه منطقه‌ای
- بررسی مسائل مناطق مرزی
- بررسی و آسیب شناسی پروژه بافت پیرامون حرم مطهر امام رضا (ع)
- بررسی برنامه بازآفرینی شهری
- بررسی وضعیت بازنگری در دروس رشته‌های علوم انسانی
- بررسی چالش‌های نظام آموزش و پرورش
- بررسی سایر مسائل حوزه علم و فناوری
- بررسی مساله شفافیت و مقابله با فساد
- تدوین متون پشتیبان برای تدوین دکترین منطقه‌ای جمهوری اسلامی ایران
- گزارش درخصوص «ابعاد محدودیت ها و راهکارهای توازن بخش روابط دفاعی ایران و چین».
- و...
۳. بررسی مسائل ارجاع‌شده از شورای عالی انقلاب فرهنگی؛
۴. انجام مطالعات برای کمیسیون‌های دولت؛
۵. تدوین گزارش‌های پشتیبان برای سفرهای استانی؛
۶. جمع‌آوری، گزینش و تلخیص متون راهبردی برای رئیسجمهور؛
۷. برگزاری نشست‌های تخصصی؛
۸. برگزاری سخنرانی‌های راهبردی؛
۹. انجام فعالیت‌های پژوهشی؛
۱۰. انجام نظرسنجی؛
۱۱. فعالیت‌های شبکه مطالعات سیاستگذاری عمومی (شمس) ؛
۱۲. بهسازی راه‌اندازی مجدد سایت مرکز؛
۱۳. فعالیت‌های ارتباطات راهبردی؛
۱۴. ترجمه متون راهبردی؛
۱۵. انتشار مجله تخصصی؛
۱۶. نمایه سازی سخنان رئیس جمهور؛
ب) خلاصه فعالیت‌های اصلی مرکز از شهریور ۱۳۹۲ تا مرداد ۱۳۹۶
۱- بازسازی شرح وظایف
مرکز بررسی‌های استراتژیک مطابق اساسنامه پیشنهادی مورخ 1/3/1379 و اساسنامه‌ای که در سال 1386 تدوین شده، دارای 14 وظیفه مشخص است. این وظایف را می‌توان در دو حوزه «راهبردپژوهی» و «گفتمان‌سازی و ایجاد اجماع در کشور درخصوص راهبردهای ملی» تقسیم‌بندی کرد.
وظایف حوزه راهبردپژوهی مرکز به استناد اساسنامه سال 1379 در هشت بند به شرح زیر است.
- انجام تحقیقات علمی-کاربردی درباره راهبرد ملی،
- طراحی طرح‌های کلان مربوط به تحقق راهبرد ملی،
- ارزیابی و نقد برنامه‌ها و سیاستهای دولت در زمینه راهبرد ملی،
- مطالعه مستمر عملکرد نهادهای اجرایی در چارچوب تحقق راهبرد ملی،
- بررسی کارشناسی درباره حوادث جاریه کشور از منظر تأثیر بر راهبرد ملی،
- وضعیت‌سنجی جهت تحقق راهبرد ملی،
- ارائه مشورت به نهادهای ذیربط درخصوص راهبرد ملی،
- برگزاری جلسات بحث و گفت‌وگو در حوزه راهبرد ملی،
وظایف حوزه گفتمان‌سازی و ایجاد اجماع درخصوص راهبردهای ملی به استناد اساسنامه سال 1379 در شش بند به شرح زیر است.
- ارائه نتایج بررسی‌ها به نهادهای استفاده کننده،
- ایجاد مرکز اسناد و اطلاعات و کتابخانه در حوزه راهبرد ملی،
- برقراری ارتباط با مراکز خارجی در حوزه وظائف،
- انتشار عمومی یا محدود نتایج تحقیقات،
- انجام مطالعات در مسائل روابط بینالملل، سیاستهای ملی و بینالمللی دولت‌های جهان،
- ارائه آموزش مدیریت راهبردی و ایجاد ادبیات مشترک در موضوعات راهبردی به مدیران کشور.
تهیه شرح وظایف و ساختار متناسب با تحولات حوزه سیاستگذاری عمومی و مقتضیات جدید در دستور کار مرکز قرار گرفت و منجر به تصویب و ابلاغ شرح وظایف جدید مرکز شد.
۲. فعالیت‌های بازسازی و آماده‌سازی سازمانی
تلاش شد تا نیروی انسانی و فرهنگ سازمانی مرکز بر اساس رویکرد جدید و تمرکز بر مطالعات سیاستگذاری عمومی و ارتقای کیفیت تصمیم‌گیری در عرصه‌های مختلف بازسازی شود.
مرکز به عنوان نهاد مشورتی رئیسجمهور به تخصص‌های لازم برای انجام بررسی در حوزه‌های مختلف نیاز دارد. هفت گروه مطالعاتی به شرح زیر در مرکز از سال 1392 طراحی شد و نیروی انسانی لازم برای آن‌ها نیز در قالب مدیران پاره‌وقت هر گروه مطالعاتی، یک نفر کارشناس هر گروه و ارتباطات شبکه‌ای با مجموعه‌ای از متخصصان تأمین گردید.
- راهبردها و سیاستهای روابط بینالمللی و امور خارجی
- راهبردها و سیاستهای حقوقی، امور داخلی و امنیتی
- راهبردها و سیاستهای اقتصادی
- راهبردها و سیاستهای محیط زیست و توسعه پایدار
- راهبردها و سیاستهای اجتماعی، فرهنگی و ارتباطی
- راهبردها و سیاستهای علم، فناوری و نوآوری
- راهبردها و سیاستهای بهداشت و سلامت
این گروه‌های مطالعاتی بنیان تقسیم کار و سایر فعالیت‌های مرکز را نیز شکل داده‌اند. حضور مرکز در فضای مجازی نیز بر اساس این تقسیم‌بندی صورت می‌گیرد.
۲-۱. بررسی نیروی انسانی مرکز
مرکز بر اساس مصوبه سازمان مدیریت و برنامهریزی دارای 58 پست سازمانی بود که بنا به دستور ریاست محترم جمهوری در سال 1394 تعداد پست‌های سازمانی به 35 پست کاهش یافت .
به‌کارگیری نیروی انسانی در چهار سال گذشته با هدف توسعه همکاری با شبکه‌ای از متخصصان در زمینه‌های مختلف، بدون ایجاد تعهد استخدامی برای مرکز و استفاده از برترین نیروهای شاغل در دانشگاه‌ها و همکاران مراکز پژوهشی صورت گرفته است. مرکز در شرایط فعلی دارای کادر نیروی انسانی زیر است:
- سرپرست مرکز (دکتری معارف اسلامی و فرهنگ و ارتباطات)
- معاون پژوهشی (دکتری جامعهشناسی-تمام‌وقت)
- معاون اجتماعی، فرهنگی و رسانه (دکتری جامعهشناسی-تمام‌وقت)
- مدیر مطالعات سیاست خارجی (پاره‌وقت)
- مدیر مطالعات سیاست داخلی(پاره‌وقت)
- مدیر مطالعات سیاست علم، فناوری و نوآوری (پاره‌وقت)
- مدیر مطالعات سیاست اقتصادی (پاره‌وقت)
- مدیر مطالعات سیاست محیطزیست (پاره‌وقت)
- مدیر مطالعات سیاست بهداشت و درمان (پاره‌وقت)
- کارشناس سیاستگذاری عمومی (2 نفر – دانشجوی دکتری، تمام‌وقت)
- کارشناس سیاست خارجی (1 نفر، دانشجوی دکتری)
- کارشناس سیاست علمی (1 نفر، دانشجوی دکتری)
- کارشناس اجتماعی و فرهنگی (3 نفر، دانشجوی دکتری و کارشناسی ارشد)
- کارشناس اقتصادی (۱ نفر، کارشناسی ارشد)
- کارشناس محیطزیست (۱ نفر، کارشناسی ارشد)
مرکز هم‌چنین با شبکه گسترده‌ای از متخصصان، محققان، کارشناسان سازمان‌های دولتی و فعالان بخش خصوصی در سراسر کشور همکاری می‌کند. این همکاری در دو قالب سازماندهی شده است:
الف) شبکه اتاق‌های فکر استانی که با مرکزیت دانشگاه مادر هر استان، رابطه میان نخبگان استان با دانشگاه و مرکز بررسی‌های استراتژیک را ایجاد می‌کند.
ب) شبکه مطالعات سیاستگذاری عمومی (شمس)، وبسایت متعلق به مرکز که محققان و متخصصان کشور از طریق آن «متون سیاستی» را منتشر می‌کنند.
مرکز هم‌چنین در دوران چهار ساله فعالیت خود از طریق برگزاری نشست‌های تخصصی، جلسات گفت‌وگوهای راهبردی و حمایت از رخدادهای علمی کشور، با شبکه گسترده‌ای از کارشناسان و محققان ارتباط برقرار کرده که بیش از 1500 نفر را در بر می‌گیرد.
مرکز در حالی که برای انجام فعالیت‌های علمی و پژوهشی، و بررسی‌های راهبردی بر 18 نفر نیروی انسانی تمام‌وقت (۱۱ نفر) و پاره‌وقت (۷ نفر) متکی است، اما از طریق شبکه گسترده همکاران خود در سراسر ایران، قادر است ضمن ارتباط‌گیری با نخبگان، در صورت لزوم نظرات ایشان را برای مطالعات و بررسی‌هایی در زمینه‌های مختلف به‌کار گیرد.
۲-۲. ارزیابی فعالیت‌های گذشته مرکز از ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۲
مجموعه‌ای از تحقیقات در سال‌های ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۲ به سفارش مرکز انجام شده بود. گزارش‌های تحقیقات تکمیل شده، به علاوه گزارش تحقیقاتی که به تدریج در حال تکمیل شدن بودند برای داوری و ارزیابی به استادان شناخته شده هر عرصه ارسال شد. این تحقیقات از سه زاویه به داوری سپرده شده‌اند:
- کیفیت پژوهش‌ها بر اساس میزان تطابق با پروپوزال‌های پیشنهادی
- میزان تطابق محتوای پژوهش‌ها با مأموریت‌های مرکز
- ارزش مالی تحقیقات انجام شده
بزرگ‌ترین قرارداد منعقد شده در فاصله سال‌های ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۲ مربوط به پروژه تحقیقاتی «تدوین نظام جایگزین بینالملل» بوده که جمعاً ۸۵۱ میلیون تومان برای آن در نظر گرفته شده بود.
هم‌چنین در فاصله سال‌های ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۲ پروژه‌های تحقیقاتی با محورهای زیر نیز انجام شده بود :
- تدوین دانشنامه انقلاب اسلامی. (به ارزش ۳۳۳ میلیون تومان)
- طراحی و تدوین شاخص‌های توسعه فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی بر اساس معیارهای اسلامی. این طرح در قالب طرح‌های کوچک‌تر: شاخص‌های بانکداری اسلامی (ایجابی)، شاخص‌های بانکداری اسلامی (سلبی)، شاخص‌های بازار اسلامی (تسهیل مبادلات)، شاخص‌های بازار اسلامی (تکریم مشتری)، شاخص‌های اسراف، شاخص‌های شفافیت بازار، شاخص‌های توسعه سیاسی (عدالت و توسعه سیاسی)، شاخص‌های توسعه سیاسی (مشارکت سیاسی و توسعه)، شاخص‌های توسعه سیاسی (ولایت‌مداری و توسعه)، شاخص‌های توسعه سیاسی (پیشرفت و توسعه سیاسی)، شاخص‌های خانواده مطلوب از نظر اسلام، شاخص‌های شهرسازی و معماری اسلامی، شاخص‌های ارتباطات اجتماعی از منظر دین (ارتباطات خویشاوندی، حرفه‌ای و آئینی)، شاخص‌های ارتباطات اجتماعی از منظر دین (ارتباطات رسانهای، نهادین و میان‌فرهنگی، شاخص‌های نظم و انضباط اجتماعی، شاخص‌های راهبردی امنیت در جمهوری اسلامی ایران، شاخص‌های عدالت اقتصادی، شاخص‌های تربیت دینی (خانواده و آموزش رسمی)، شاخص‌سازی عدالت اقتصادی از دیدگاه اسلام، و شاخص‌های تجازت خارجی اسلامی، بررسی شاخص‌های عصب‌شناختی فرهنگ مردم ایران و تدوین کاربست‌های آن در طراحی الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت؛ به انجام رسیده است. جمعاً ۲۱ تحقیق در قالب این طرح اجرا شده است. (به ارزش ۸۴۵ میلیون تومان)
۲-۳. بهسازی ساختمان مرکز
یکی از موانع توسعه فعالیت‌های مرکز، کمبود فضا و نامناسب بودن فضای موجود برای فعالیت‌های مرکز است. ساختمان مرکز بررسی‌های استراتژیک علاوه بر کمبود فضا، از کیفیت لازم برای پذیرش میهمانان در نشست‌های تخصصی، جلسات سخنرانی یا میزبانی مقامات دولتی نیز برخوردار نبوده است. فعالیت‌های بازسازی انجام‌شده در چهار سال گذشته به این شرح است:
- تجهیز و راه‌اندازی سالن برگزاری جلسات مرکز
- بازسازی فضاهای خدماتی و بهداشتی مرکز
- بازسازی دو اتاق مرکز برای مشاوران رئیسجمهور و کارشناسان مرکز
- تخریب سه اتاق قدیمی و ناکارآمد در حیات جنوبی مرکز،
- انجام تزئینات دیوارها و کف ساختمان با کاغذ دیواری و پارکت
- مجهز کردن مرکز به یک سالن جلسات با 30 نفر گنجایش با وسایل صوتی و تصویری مناسب
- ایجاد کاربری دوگانه برای کتابخانه به همراه وسایل صوتی و تصویری مناسب جهت برگزاری جلسات کارشناسی و میزبانی مقامات متناسب با شأن ایشان
- ساخت سه اتاق با کاربری چند گانه در ضلع جنوبی مرکز.
علی‌رغم همه فعالیت‌های صورت گرفته، مرکز به شدت با کمبود فضا مواجه است.
۳. بررسی پرونده‌های ارجاعی از سوی رئیسجمهور
بخشی از فعالیت‌های مرکز به بررسی و پاسخ دادن پرونده‌های ارجاع‌شده از سوی رئیسجمهور اختصاص داشته است. عمده‌ترین مواردی که در چهار سال گذشته در قالب پرونده ارجاعی بررسی شده‌اند عبارتند از:
- همکاری در تدوین «منشور حقوق شهروندی»
- بررسی ایده تشکیل یک سازمان برای توسعه دریاپایه
- تأثیرات طرح هدفمندی یارانه‌ها
- بررسی وضعیت شاخص‌های سنجش علم و فناوری در کشور (نتایج این بررسی در قالب نظام سنجش شاخص‌های علم و فناوری به کمیسیون فرهنگی دولت ارائه شده است.)
- بررسی وضعیت اقدامات معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری
- بررسی پرونده ارتباط با «اتحادیه علمای اسلام»
- بررسی گزارش معاونت امور زنان و خانواده در خصوص طرح جمعیت و تعالی خانواده مجلس
- تدوین گزارش « نگرش کشورهای جهان به ایران». بر مبنای جمع‌بندی نتایج نظرسنجی‌های انجام‌شده در جهان درباره ایران و نگاه افکار عمومی جهان به ایران.
- بررسی وضعیت فرهنگستان هنر
- بررسی پیشنویس سیاستهای کلی خانواده
- بررسی پروژه انتقال آب تاجیکستان به ایران
- بررسی وضعیت ساختار سازمانی و تقسیم کار رسیدگی به آسیب‌های اجتماعی در کشور، و تشکیل سازمان ملی مدیریت آسیبب‌های اجتماعی کشور
- بررسی راهبرد مواجهه با عربستان در مسأله کاهش قیمت نفت
- بررسی ساخت سد داریان
- بررسی توسعه خودروهای شخصی با سوخت دیزل در کشور
- سند ساماندهی و توسعه موسیقی
- سند ساماندهی سینمای کشور
- بررسی و پیشنهاد راهکار تعارض میان وظایف ستاد اجرایی نقشه مهندسی فرهنگی و شورای فرهنگ عمومی استان‌ها
- فعالیت‌های دستگاهها و سیاستهای حجاب و عفاف
- پیوست فرهنگی نسل سوم و بالاتر تلفن همراه
۴. پژوهش‌ها
- روابط آمریکا و چین در خاورمیانه: بررسی موردی ایران
- برآورد تأثیرات اجتماعی بحران‌های زیست‌محیطی
- حقوق اساسی شهروندی و اعتدال اقتصادی
- تدوین منشور حقوق شهروندی
- آسیب‌شناسی تعامل میان دست‌آوردهای پژوهشی و سیاستگذاری
- پیشینه و نحوه اجرای قانون مدیریت خدمات کشوری و ارائه پیشنهادات
- مفهوم‌شناسی اعتدال.
- پیمایش ملی فرهنگ سیاسی مردم ایران (موج دوم: ۱۳۹۶-۱۳۹۵)
- بازنگری ساختار نظام سیاستگذاری علم و فناوری در ایران
- گزارش ملی جمعیت جمهوری اسلامی ایران
- تجهیزات نظامی ۱۱ کشور منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا (کشورهای پیرامونی ایران)
- تحلیل نشانه‌شناختی و تحلیل محتوای کمی و کیفی مجموعه مستندهای سال‌های هسته‌ای.
- ابعاد اجتماعی، سیاسی و هویتی حادثه ورزشگاه تبریز.
- چشم‌انداز منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای سیاست خارجی ایران:
- دولت تنظیم‌گر
۵. طراحی و اجرای اتاق فکر استانی
مجموعه اتاق‌های فکر استانی، با همکاری مرکز، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، وزارت کشور و سازمان برنامه و بودجه راه‌اندازی شده است. این مجموعه در همه استان‌های کشور راه‌اندازی شده و با مرکزیت دانشگاه مادر استان‌ها، نسبت به بررسی مسائل استان‌ها از زاویه‌ای غیردولتی اقدام می‌کند. گزارش بررسی‌های انجام‌شده در قالب این مجموعه، قبل از سفرهای استانی ریاست محترم جمهوری تدوین و ارسال شده است.
این مجموعه به غیر از فعالیت برای تدوین گزارش‌های مسأله‌شناسی استان‌ها که اختصاصاً برای سفرهای استانی تولید می‌شده است، در بررسی مسائل استان در سطح محلی نیز فعال بوده‌اند و گزارش جلسات و فعالیت‌های ایشان در سایت شبکه مطالعات سیاستگذاری عمومی منتشر می‌شود. این شبکه قادر است ارتباط مرکز با شمار زیادی از متخصصان و محققان محلی را برقرار نماید و به عنوان راهکار گزارش‌گیری از مسیرهای غیردولتی درباره مسائل استان‌ها به‌کار گرفته شود. پیوند این شبکه با دانشگاه‌های استان‌ها زمینه‌ای برای ایفای نقش اجتماعی فعال‌تر دانشگاه‌ها در بررسی و حل مسائل سیاستی فراهم می‌کند. خروجی‌های این مجموعه در طول چهار سال گذشته عبارت بوده‌اند از:
- تدوین ۳۱ گزارش مسأله‌شناسی استان‌ها، ویژه سفرهای استانی رئیسجمهور
- برگزاری بیش از ۳۰۰ جلسه بررسی مسائل استان‌ها با حضور نخبگان استان‌ها
- تشکیل شبکه‌ای از ۱۵۰۰ نخبه و مشارکت‌کننده در جلسات بررسی مسائل استان‌ها
- مشارکت نخبگان اتاق‌های فکر استانی در پروژه آینده‌پژوهی ایران ۱۳۹۶ که در آن مسائل ایران بر اساس نظرات نخبگان آینده‌پژوهی شده است.
۶. طراحی و اجرای «شبکه ملی مطالعات سیاستگذاری عمومی» (شمس)
مرکز از آن‌جا که خواهان گسترش ارتباط با نخبگان کشور بالاخص در حوزه‌های راهبردی است، و ایجاد ابزاری برای برقراری این ارتباط ضرورت دارد، «شبکه ملی مطالعات سیاستگذاری عمومی – npps.ir» در زمستان ۱۳۹۲ طراحی شد و نهایتاً در آذرماه ۱۳۹۳ افتتاح گردید. این شبکه تاکنون ۴۳۴ مقاله در هفت حوزه سیاست خارجی، سیاست داخلی، سیاست اقتصادی، سیاست اجتماعی و فرهنگی، سیاست بهداشت و درمان، سیاست علم، آموزش و فناوری، و سیاست محیطزیست منتشر کرده است و به عبارتی هر ۲.۳ روز یک مقاله سیاستی در این سایت منتشر شده است.
این شبکه می‌تواند با قابلیت‌های زیر در اختیار گفت‌وگوی ملی و بهبود سیاستگذاری عمومی باشد:
- ایجاد زیرساختی برای شناسایی و تشکیل شبکه‌ای از نخبگان که قادرند گفت‌وگو درباره سیاست‌ها در ایران را تقویت کنند.
- انتشار ایده‌های نخبگان و تقویت حس مشارکت ایشان در مدیریت کشور
- زیرساختی برای ارتباط با نخبگان و استفاده از نظر مشورتی ایشان درباره طرح‌ها و لوایحی که در دستور کار کمیسیون‌های دولت قرار دارند.
- زیرساختی برای ارتباط با نخبگان و متخصصان ایرانی خارج از کشور
- زیرساختی برای انتشار گزارش‌های اتاق‌های فکر استانی و ارتقای حس مشارکت نخبگان استان‌ها در سیاستگذاری کشور
۷. برگزاری نشست‌های تخصصی
مرکز در چهار سال فعالیت خود برگزاری نشست‌های تخصصی را یکی از اقدامات برای: استفاده از توان تخصصی کارشناسان کشور، شناسایی دیدگاه‌های مختلف به مسائل، ایجاد شبکه گسترده‌ای از کارشناسان برای انجام فعالیت‌های علمی، تدوین گزارش‌های کارشناسی مشورتی برای ریاست محترم جمهوری، و گفتمان‌سازی راهبردی در عرصه عمومی تلقی کرده است. نشست‌های تخصصی در موضوعات زیر در مرکز برگزار شده است.
۷-۱. حوزه سیاست خارجی
- بررسی تحلیلی و انتقادی سفر هیئت دیپلماتیک ایران به نیویورک
- اقتصاد سیاسی استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای
- سلفی‌گری و چالش‌های آن برای امنیت ملی ایران
- بررسی رژیم حقوقی دریای خزر
- بررسی فرصت‌ها و چالش‌های روابط ایران و بریتانیا
- آینده‌پژوهی پرونده هسته‌ای و بررسی سناریوهای محتمل
- برگزاری جام جهانی قطر و تهدیدهای آن برای هویت خلیج فارس
- شناسایی اندیشه سلفی در تاریخ و وضعیت معاصر آن
- موضوع خلافت در داعش
- سیاست منطقه‌ای جمهوری اسلامی ایران
- چالش‌ها و فرصت‌های پیشرو در دوران جدید مناسبات ایران و بریتانیا
- ایران و سیاستهای تبلیغاتی، رسانهای، فرهنگی و راهبردی اعراب در مسئله خلیج فارس
- روابط ایران و جهان عرب از منظر استراتژیک: بررسی موردی عربستان سعودی
- آینده‌های محتمل در روابط نظامی – دفاعی ایران و فرانسه
- فعالیت فرهنگی در افغانستان: اقدام و عمل
- بررسی نتایج تحقیقات کمیته چیلکات پیرامون چگونگی ورود انگلیس به جنگ عراق
- بررسی پویایی‌ها و چالش‌های استراتژیک روسیه در منطقه خاورمیانه
- تأسیس کشورهای مستقل مشترک‌المنافع از دیدگاه نمایندگان ایران در این کشورها
- امنیت انسانی در غرب آسیا
۷-۲. حوزه سیاست محیطزیست
- چالش‌های راهبردی بحران آب در ایران
- آسیب‌شناسی و وضعیت بهره‌برداری از آب‌های زیرزمینی
- مسائل و مشکلات بهره‌برداران کشاورزی در زمینه آب و آبیاری
- بررسی علل پیدایش ریزگردها و راهکارهای مقابله با آن
- راهکارهای برون‌رفت از بحران فرونشست آب‌خوانها
- بررسی وضعیت قنوات در ایران
- بررسی تجربه ساخت سد گتوند و پی‌آمدهای آن
- کارگاه رویکرد مدیریت مشارکتی در فرایند حفاظت و احیا دریاچه ارومیه. (کارگاه یک روزه)
- دو نشست تخصصی بررسی انتقال آب دریای خزر به استان سمنان
- بررسی انتقال آب از تاجیکستان به ایران از مسیر ازبکستان
- بررسی سیاستهای اتخاذ شده برای نوسازی مینی‌بوس‌های تهران و حومه
- بررسی ظرفیت‌های اشتغال‌زایی و سرمایه‌گذاری در قنوات
- بررسی ضرورت‌های حفاظت و مرمت و ظرفیت‌های گردشگری در قنوات
۷-۳. حوزه سیاست اجتماعی و فرهنگی
- بررسی نقشه مهندسی فرهنگی کشور
- مسائل نظرسنجی در ایران
- وضعیت و سیاستهای عفاف و حجاب
- بررسی سند ساماندهی و توسعه موسیقی
- بررسی سند ساماندهی سینمای کشور
- بازنگری و بومی‌سازی سرفصل‌های درسی رشته علوم سیاسی
- بررسی سند راهبردی کشور در امور نخبگان
- بررسی لایحه تأسیس و اداره مدارس و مراکز غیردولتی
- تحلیل فرهنگی و نشانه‌شناختی مدهای روز
- نشست تخصصی وضعیت سرمایه اجتماعی در ایران و راهکارهای بهبود آن
- بررسی الزامات ایمنی اماکن در کلان‌شهرها
۷-۴. حوزه سیاست داخلی
- تعامل دولت یازدهم و روحانیت
- ناکارآمدی بوروکراسی و بهسازی ظرفیت دولت در ایران
- بررسی مسائل استان سیستان و بلوچستان
- سیاستهای قومی در ایران
- مسائل قومی در تبریز
- بررسی قانون دسترسی آزاد به اطلاعات با عنوان «قانون شفافیت و دولت باز»
- چهار نشست تخصصی تحلیل آرایش نیروهای سیاسی در انتخابات دهم مجلس شورای اسلامی
- نشست تخصصی هم‌اندیشی راهکارهای تقویت ارتباط دولت و روحانیت
- بررسی درگیری‌ها در مناطق کردنشین- بالاخص در آذربایجان غربی
۷-۵. حوزه سیاست اقتصادی
- مسائل و مشکلات توسعه استان اردبیل
- مسائل و مشکلات توسعه استان چهار محال و بختیاری
- بررسی نقاط قوت و ضعف طرح خروج غیرتورمی از رکود
- سیاست توسعه استفاده از خودروهای شخصی با سوخت دیزل
- چالش‌های حاکمیتی حوزه توسعه دریامحور
- نقش پیمان‌های پولی مالی در کاهش تحریم‌ها
- چهار نشست تخصصی با موضوع بررسی وضعیت صندوقهای بازنشستگی و راه‌حل‌های پیشنهادی
- آینده بازار انرژی
- اجلاس داووس ۲۰۱۵: نکاتی برای آینده ایران
۷-۶. حوزه سیاست دفاعی و نظامی
- بررسی بحران بینالمللی در صحنه نبرد سوریه
۷-۷. حوزه سیاست سلامت
- فرصت‌ها و تهدیدهای طرح تحول نظام سلامت
- بررسی تجمیع بیمه‌ها
- چهارمین برنامه استراتژیک ملی کنترل عفونت اچ آی وی جمهوری اسلامی ایران
نشست‌های تخصصی راهکاری برای گفتمان‌سازی، ایجاد اجماع و ارزیابی مسائل و راهکارهاست و ذیل بررسی‌های راهبردی مرکز قابل طبقه‌بندی است. مرکز برگزارکننده ۶۰ نشست تخصصی در طول چهار سال بوده و به‌طور متوسط هر ماه یک نشست تخصصی برگزار شده است.
- در مجموع ۵۲۶ نفر از متخصصان در حوزه‌های مختلف در نشست‌های تخصصی مرکز شرکت کرده‌اند که مشخصات ایشان برای ارتباط‌‌گیری‌های بعدی در بانک اطلاعاتی ذخیره شده و ذخیره سرمایه اجتماعی و علمی مرکز به حساب می‌آید.
۸. برگزاری سخنرانی‌های راهبردی
مرکز در مهرماه ۱۳۹۴ از ۹۰ نفر از متخصصان کشور در حوزه‌های فعالیت مرکز دعوت کرد تا مجموعه‌ای از سخنرانی‌ها را درباره «سیاستگذاری و امنیت ملی» ارائه نمایند. این مجموعه سخنرانی‌ها از هفته دوم آبان ۱۳۹۴ آغاز شده و تاکنون ادامه یافته است. مجموعه سخنرانی‌ها پس از مکتوب شدن و آماده‌سازی، در قالب کتاب منتشر خواهد شد. ۴۰ سخنرانی تا پایان سال ۱۳۹۵ در قالب گفتگوهای راهبردی به شرح زیر برگزار شده است:
۸-۱. حوزه سیاست خارجی
- «افراطگرایی در آسیای میانه و افغانستان» (دکتر شهربانو تاجبخش، استاد دانشگاه پاریس، محقق موسسه پریو نروژ و مشاور سازمان ملل)
- «پسابرجام و رابطه ایران و آمریکا: چرخش از مفهوم سیاسی به نگاه فرهنگی» (دکتر سید جواد میری، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی)
- «مطالعه تطبیقی طرح‌های راه ابریشم چین و آمریکا درآسیای مرکزی و جنوبی: جایگاه و موقعیت منطقه‌ای ایران» (ولی کوزه‌گر کالجی، پژوهشگر ارشد مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام)
- «اسلام داعشی یا داعش اسلامی: اسلام هراسی در مطبوعات آمریکا» (دکتر محمدرضا کلاهی، عضو هیئت علمی پژوهشکدۀ مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم)
- «مقابله با تروریسم در سطح بینالمللی و جایگاه جمهوری اسلامی ایران» (حسین قریبی، پژوهشگر حوزه تروریسم)
- «بازبینی روابط اتحادیه اروپا با جمهوری اسلامی ایران و آمریکا در دوران ریاست‌جمهوری ترامپ» (سعید خالوزاده، پژوهشگر مطالعات اروپا وزارت خارجه و محمد جوادی، پژوهشگر مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام)
- «ایران و گذر از جهان تک قطبی به چند قطبی» (دکتر بهروز عبدلوند، عضو شورای سیاست خارجی آلمان)
۸-۲. حوزه سیاست محیطزیست
- «محیط زیست در برنامه ششم توسعه» (دکتر معصومه ابتکار، معاون رئیسجمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست کشور)
- «تغییرات اقلیمی و اثرات رژیم حقوقی نوین آن بر توسعه، منافع و امنیت ملی» (دکتر مجید شفیعپور، دستیار ویژه رئیس سازمان حفاظت محیطزیست در همکاریهای بینالمللی و رئیس مرکز امور بینالملل و کنوانسیونها)
- «پارادایم آب و رشد سبز و الزامات اجرایی آن» (مهندس عیسی بزرگزاده، معاون فنی و پژوهشی شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران)
- «بررسی علل و عوامل خشک شدن دریاچه ارومیه و چگونگی احیای آن؛ رهیافتی برای مدیریت آب و توسعه پایدار کشور» (دکتر مسعود تجریشی، رئیس کارگروه علمی ستاد احیای دریاچه ارومیه)
- «وضعیت محیطزیست کشور و راههای نیل به محیط زیست مطلوب » (دکتر مجید مخدوم، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران)
- «بررسی آسیب‌پذیری بخش‌های مختلف کشور از تغییر اقلیم در سال‌های آتی» (دکتر علیرضا مساح بوانی، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران)
- «آب‌خوان‌داری با سیلاب؛ راهکاری بومی برای مقابله با بحران آب» (دکتر مجتبی پاک‌پرور، پژوهشگر مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی فارس)
- «موانع استحصال انرژی‌های نو در ایران» (مهندس مهدی مافی، پژوهشگر و مجری طرح‌های انرژی‌های نو در آلمان)
- «بررسی تبعات سیاسی-اجتماعی طرح‌های کلان انتقال بین حوضه‌ای آب» (دکتر حجت میان‌آبادی، پژوهشگر دانشگاه فردوسی مشهد)
- «توسعه حمل و نقل گازسوز؛ ضرورت بازار ایران» (مهندس حسین ایزانلو، مدیرعامل شرکت گسترش انرژی نوین)
- «نگرشی متفاوت در روش‌شناسی مطالعه پدیده‌خشکیدگی بلوط در جنگل‌های زاگرس» (دکتر عبدالحسین پاپزن، عضو هیئت علمی دانشگاه رازی کرمانشاه)
- «بررسی چالش‌های هیدروپولیتیک ایران و لزوم دیپلماسی آب در حل تنش‌های سیاسی-آبی» ( دکتر عباس عراقچی و دکتر حجت میان‌آبادی)
۸-۳. حوزه سیاست اجتماعی و فرهنگی
- «نظام حمایت‌های اجتماعی در ایران» (دکتر احمد میدری، معاون وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی)
- «جایگاه فرهنگ در گفتمان برنامهریزی توسعهای در ایران و ارایه راهبرد» (دکتر نعمتالله فاضلی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی)
۸-۴. حوزه سیاست داخلی
- «تحلیل انتخابات از منظر قانون جدید احزاب» (دکتر داوود فیرحی، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران))
- «تنظیمگری و بازطراحی دولت» ( دکتر کیومرث اشتریان، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران و دکتر محمدصادق امامیان، مدیر اندیشکده مطالعات حاکمیت و سیاستگذاری)
- «توسعه و امنیت از رهگذر سیاستگذاری قومی تنوع‌پذیر و انسجام‌گرا» (دکتر علی کریمی مله، عضو هیئت علمی دانشگاه مازندران)
- «تأثیر فساد در مشروعیت نظام» (دکتر احمد توکلی، نماینده سابق مجلس شورای اسلامی)
- «ایران و میزبانی قطر در جام جهانی ۲۰۲۲» (مجید تفرشی، تاریخنگار و پوریا آسترکی، تحلیلگر حوزه رسانه و فضای مجازی)
- «بایسته‌های توسعه و امنیت انسانی» (دکتر علی اشرف نظری، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران)
- «از حیات برهنه تا فیگورشناسی پلاسکو، تحلیل اقتصاد سیاسی حادثه» (دکتر عباس گرگی، استاد دانشگاه پیام نور)
۸-۵. حوزه سیاست اقتصادی
- «تسهیل تجاری نقش گمرک و فناوری اطلاعات» (دکتر مسعود کرباسیان، رئیس کل گمرک ایران)
- «ارزیابی گزارش مک کینزی با عنوان ایران فرصت رشد یک تریلیون دلاری» (دکتر مرتضی الله داد، معاون اقتصادی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران)
- «تاملاتی در باب الزامات و خطوط کلی نظام اقتصادی ایران» (دکتر علی‌اکبر عرب مازار، عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی)
- «حلقه شوم توسعه‌نیافتگی نظام تدبیر درایران؛ نگرشی راهبردی مبتنی بر شواهد عینی» (دكتر مجيد لشكربلوكي، مشاور وزير اقتصاد در امور راهبردي)
- «پوپولیزم در سیاستگذاری» (دکتر علی سرزعیم، عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی)
۸-۶. حوزه سیاست دفاعی و نظامی
- «چشم‌انداز سیاستگذاری تکنولوژی‌های برترساز دفاعی و امنیتی در افق ۲۰۵۰» (عباس قیداری)
- «معرفی و بررسی سالنامه موازنه دفاعی ۲۰۱۶»، (مجید تفرشی و عباس قیداری)
۸-۷. حوزه سیاست سلامت
- «سیاستگذاری مبتنی بر شواهد در نظام سلامت و رفاه عمومی» (دکتر مهدی فیضی، عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد)
- «نگاهی به برنامه راهبردی چهارم کنترل ایدز از منظر بازطراحی، اجرا و ارزیابی» (دکتر فرداد درودی، رئیس دفتر برنامه مشترک سازمان ملل در زمینه ایدز
۸-۸. حوزه سیاست حقوق و قضایی
- «نارسايي‌هاي مقررات‌گذاري در ايران با رويكرد به مقررات‌گذاري انتقال فناوري» (دکتر مهدی هداوند، عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی)
- «نظام مالکیت منابع آبی در ایران» (دکتر غلامرضا مدنیان، مدیرکل دفتر حقوقی شرکت مدیریت منابع آب ایران)
۹. بررسی‌های راهبردی
مرکز از ابتدای فعالیت در شهریور ۱۳۹۲، ذیل بررسی آسیب‌شناسانه «سیاستگذاری عمومی در ایران» موضوعاتی را که به دلایل مختلف از جمله اهمیت برای امنیت ملی، تأثیر بر رضایت مردم و هزینه‌های ناشی از آن‌ها برای کشور اهمیت داشته‌اند، تحت بررسی‌های درازمدت قرار داده است. موضوعات مهمی که مرکز در این مدت بررسی کرده و گزارش‌های آن‌ها ارسال شده است در ادامه تشریح شده‌اند.
۹-۱. بررسی سیاست گذاری آب و سدسازی
بحران در مدیریت منابع آب مستقیماً بر امنیت ملی کشور مؤثر است. مرکز برای تدوین گزارشی راهبردی که ابعاد مختلف سیاست‌گذارانه این بحران را آشکار سازد و راهکارهایی برای برون‌رفت پیشنهاد کند اقدامات زیر را انجام داده است:
- برگزاری نشست‌های تخصصی در زمینه‌های تجربه سدسازی، وضعیت آب‌های زیرزمینی، جلب مشارکت کشاورزان در مدیریت دشت‌ها، وضعیت قنات‌ها، تجربه ساخت سد گتوند.
- برگزارش ۱۴ نشست «باید درباره آب گفت‌وگو کنیم» با حضور ۳۷ نفر از متخصصان درباره جوانب مختلف مسأله آب. حاصل این گفت‌وگوها در یک مجلد در حال آماده‌سازی برای انتشار است.
- انجام پژوهشی با موضوع «جامعهشناسی سیاسی بحران آب»
- بررسی موردی ساخت سد گتوند و ابعاد سیاست‌گذارانه پیدایش بحران در این سد
- بررسی موردی ساخت سد داریان و شبکه‌های آبیاری و اراضی کشاورزی مرتبط با آن
- بررسی موردی ساخت سد سیمره
- نشست تخصصی مربوط به این بررسی سد گتوند در تاریخ ۲۷/۷/۱۳۹۴
- بررسی پروژه انتقال آب دریای خزر به سمنان
- بررسی پروژه انتقال آب از آسیای میانه به ایران
۹-۲. بررسی سیاستگذاری علم، فناوری و نوآوری
علم، فناوری و نوآوری اصلی‌ترین ابزارهای قدرت و امنیت ملی در دنیای مدرن هستند. مرکز بر این باور بوده که: ۱. نظام فعلی سیاستگذاری علم، نوآوری و فناوری کشور کارآمدی لازم را ندارد؛ ۲. توسعه کمی آموزش عالی راهگشای توسعه علمی-فناورانه کشور نیست؛ ۳. شاخص‌های سنجش وضعیت علم، فناوری و نوآوری کشور همه‌جانبه و کافی نیستند. مرکز بر این اساس اقدامات زیر را انجام داده است:
- نقد شاخص‌های سنجش وضعیت علم، فناوری و نوآوری در کشور
- برگزاری جلسات کارشناسی برای ایجاد هماهنگی بین وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، و معاونت علمی و فناوری رئیسجمهور جهت اصلاح ساختار شورای عالی عتف.
- مطالعه‌ای درباره «بازنگری در ساختار سیاستگذاری علم، فناوری و نوآوری» با مشارکت نمایندگان معرفی‌شده از جانب سه دستگاه مرتبط با سیاستگذاری علم، فناوری و نوآوری.
- بررسی و نقد سیاستهای توسعه کمی آموزش عالی بالاخص در حوزه آموزش پزشکی (نقد سند توسعه آموزش پزشکی که در چارچوب نقشه جامع علمی کشور تهیه شده و به تصویب رسیده است).
- برگزاری نشست تخصصی بررسی وضعیت شرکت‌های دانشبنیان
۹-۳. بررسی نظام تأمین مالی درمان
بهداشت و درمان همواره از هزینه‌برترین بخش‌های کشور بوده است. اجرای طرح تحول سلامت اهمیت بررسی راهبردی تأمین مالی درمان را به دو جهت بیشتر ساخته است: ۱. طرح تحول سلامت بزرگ‌ترین پروژه اجتماعی دولت است و باید موفقیت آن تضمین شود؛ ۲. منابع مالی لازم برای اجرای این طرح زیاد بوده و هشدارهای جدی نسبت به پایداری منابع مالی برای این طرح داده شده است. به‌طور کلی پایداری منابع مالی درمان در کشور نیز محل تردید است. در ضمن، مناقشه میان وزارتخانه‌های بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی نیز سبب تشدید مسأله پایداری منابع مالی طرح تحول سلامت شده است. مرکز در این راستا اقدامات زیر را انجام داده است:
- گزارش «چالش‌های پیش روی طرح تحول سلامت» در خرداد ۱۳۹۳
- انجام مطالعات درباره نظام‌های بیمه‌ای در جهان و تجمیع بیمه‌ها
- برگزاری یک نشست کارشناسانه با حضور وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی، رئیس سازمان بیمه سلامت، و مهندس محمد فروزنده برای بررسی موضع وزارت تعاون در مسأله تأمین مالی درمان و بیمه‌ها
- برگزاری یک نشست کارشناسانه با حضور وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی (به اتفاق معاونان ایشان)، دبیر کمیسیون اجتماعی دولت، و مهندس محمد فروزنده برای بررسی موضع وزارت بهداشت در مسأله تأمین مالی درمان و بیمه‌ها (بنا به درخواست دو وزیر)
گزارش نهایی مرکز درباره تأمین مالی پایدار طرح تحول سلامت در دی‌ماه 1394 ارائه شد.
۹-۴. بررسی مسأله جمعیت
بررسی‌های مرکز در سال ۱۳۹۳ نشان داد که فرایند طی‌شده تا رسیدن به مسأله کاهش جمعیت در ایران و ضرورت در پیش گرفتن سیاستهای افزایش جمعیت، قابل بررسی مجدد است. بر همین اساس اقدامات زیر صورت گرفت:
- برگزاری نشست کارشناسی با مسئولان امور زنان، باروری و جمعیت در وزارت بهداشت
- برگزاری نشست تخصصی با رئیس و کارشناسان مرکز مطالعات جمعیت
- تهیه گزارش «جمعیت ایران: فرصت‌ها و چالش‌ها»
- مشارکت در همایش ملی «تحولات جمعیت ایران: فرصت‌ها و تهدیدها» در مهرماه ۱۳۹۴
- برگزاری همایش تخصصی بررسی سیاستهای جمعیتی در کشور در روز ملی جمعیت، با همکاری مؤسسه «مطالعات و مدیریت جامع و تخصصی جمعیت کشور» ، مرکز تحقیقات استراتژیک و مرکز پژوهش‌های مجلس
- همکاری با مؤسسه «مطالعات و مدیریت جامع و تخصصی جمعیت کشور» در تهیه گزارش ملی جمعیت کشور
۹-۵. بررسی راهکارهای ارتقای سرمایه اجتماعی
معاون محترم اجرایی رئیسجمهور پس از ثبت نام صورت گرفته برای دریافت یارانه در بهار ۱۳۹۳ طی نامه‌ای به حضور ریاست محترم جمهوری درخصوص وضعیت ناخوشایند سرمایه اجتماعی کشور هشدار داده بودند. در نهایت پس از چندین جلسه درباره سرمایه اجتماعی کشور در ۱۰ مرداد ۱۳۹۴ طی جلسه کمیسیون فرهنگی دولت به مرکز بررسی‌های استراتژیک مأموریت داده شد تا وضعیت سرمایه اجتماعی کشور را بر اساس اطلاعات و دادههای موجود بررسی کرده و راهکارهای ارتقای سرمایه اجتماعی را پیشنهاد نماید.
مطالعه اطلاعات موجود در مرکز انجام شده و گزارشی درباره وضعیت سرمایه اجتماعی کشور و راهکارهای ارتقا تدوین گردید.
۹-۶. بررسی راهبردی مسأله تشکیل شورای اجتماعی و اساسنامه آن
با توجه به اهمیت بازسازماندهی پیشنهادی در نظام مدیریت امور اجتماعی کشور و با هدف شناسایی نقاط قوت و ضعف پیشنهاد ارائه شده، مرکز بررسی‌های استراتژیک موضوع را از طریق مراجعه به آرای نخبگان و صاحبنظران حوزه‌ی اجتماعی و فرهنگی مورد بررسی قرار داده است. گزارش فعالیت‌های مرکز درباره شورای اجتماعی کشور و هم‌چنین وضعیت مقابله با آسیب‌های اجتماعی در چند نوبت خدمت ریاست محترم جمهوری ارائه شده است.
۱۰. تدوین گزارش‌های راهبردی
مهم‌ترین گزارش‌های راهبردی تهیه شده در چهار سال گذشته عبارتند از:
- اقتصاد استفاده از انرژی صلح‌آمیز هسته‌ای
- بررسی طرح انتقال آب از دریای خزر به کویر مرکزی
- طرح اصلاح پرداخت یارانه‌ها
- بررسی وضعیت رژیم حقوقی دریای خزر،
- توسعه نامتوازن و شکاف مرکز-پیرامون در ایران،
- گزارش برگزاری کنفرانس یک‌روزه روابط اقتصادی ایران و انگلیس
- گزارش روابط راهبردی افغانستان و ترکیه
- گزارش آینده‌پژوهی وزارت دفاع فرانسه
- گزارش نشست شورای حقوق بشر در ژنو (یوپی‌آر ایران)
- گزارش تحولات در حاکمان عربستان سعودی
- گزارش تحولات در اخوان‌المسلمین و آینده این جنبش
- گزارش فعالیت‌های فرهنگی ترکیه در قبال ایران
- گزارش تحول مفهوم قدرت و آینده حضور فرانسه در خلیج فارس
- گزارش تحلیلی «ملاحظات و دادههای راهبردی درباره ترکیه و روابط خارجی آن»
- گزارش تحلیلی با عنوان «آخرین آرایش نیروهای سیاسی در انتخابات آمریکا»
- «ارزیابی ابعاد احتمالی در همکاری نظامی جمهوری اسلامی ایران و روسیه در نوژه»
- گزارش «پیامدهای استراتژیک عادی‌سازی در روابط ترکیه و اسرائیل»
- اهمیت تصمیم کارگروه اقدام مالی در باره تعلیق تمهیدات مقابلهای علیه ایران
- بررسی انتقادی گزارش «راهبرد آمریکا پس از برجام نسبت به جمهوری اسلامی ایران»
- گزارش بررسی روابط ایران و کانادا و فرصت‌های بازسازی رابطه
- گزارش بررسی گزینه‌های ایران در قبال بحران قطر
۱۱. ارائه خدمات پژوهشی به کمیسیون‌های هیئت دولت
بر اساس توافقی که در اواخر اسفندماه ۱۳۹۲ با دبیر هیئت دولت صورت گرفت، مقرر شد مرکز بررسی‌های استراتژیک توان پژوهشی خود را در اختیار کمیسیون‌های هیئت دولت قرار دهد. به این ترتیب، شماری از طرح‌ها و لوایح جاری در کمیسیون‌های هیئت دولت در اختیار مرکز بررسی‌های استراتژیک قرار گرفت و مقرر شد مرکز مطالعات ارزیابی این لوایح را انجام دهد. مرکز در بررسی لوایح زیر با کمیسیون‌های هیئت دولت همکاری کرده و گزارش آن‌ها را به کمیسیون‌های مربوطه تحویل داد.
- لایحه قانون جدید تأمین اجتماعی
- لایحه بیمه اجتماعی فراگیر (همگانی)
- طرح ساماندهی تعطیلات رسمی کشور
- لایحه قانون اصلاح موادی از قانون مطبوعات مصوب ۱۳۶۴ و اصلاحات بعدی آن و نظام جامع رسانه
- حمایت از مالکیت صنعتی
- عفاف و حجاب، چالش‌ها، معضلات و راهکارهای پیش رو
- مصوبه مربوط به واردات خودروهای دیزل
- ارزیابی پیشنهاد وزارت کشور درباره «مدیریت پسماند در استان‌های ساحلی شمالی»
- ارزیابی طرح پیشنهادی کمیسیون دولت با عنوان «بهره‌مندی از ظرفیت متخصصان و دانشمندان ایرانی غیرمقیم، موانع و چالش‌ها»
- ارزیابی آئین‌نامه ماده ۸ قانون دسترسی آزاد به اطلاعات.
- ارزیابی «لایحه اصلاح وظایف و اختیارات وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در بخش درمان»
- ارزیابی طرح پیشنهادی وزارت بهداشت به هیئت دولت درباره تجمیع بیمه‌ها
- اظهارنظر پیرامون مصوبه اعتباردهی به استان ایلام، ارائه گزارش آماری
- آیین‌نامه اجرایی تأسیس و فعالیت مراکز تخصصی مشاوره ازدواج و تحکیم خانواده جوانان
- لایحه سلامت روان
- لایحه لغو آیین نامه اماکن عمومی
- لایحه اصلاح قانون شرکت‌های دانشبنیان
- لایحه تأسیس آکادمی مالکیت فکری زیر نظر وایپو در ایران
- لایحه درآمد پایدار شهرداری‌ها با رویکرد اصلاح برخی قوانین موجود
- لایحه اصلاح قانون شوراهای اسلامی کشور
- ارزیابی تأثیرات طرح بسته خروج از رکود
- ارزیابی لغو آیین‌نامه استقرار گمرک در مناطق آزاد تجاری
- ارزیابی لغو و انقضای مدت معافیت مالیاتی مناطق آزاد تجاری-صنعتی
- بررسی کلیات و ارزیابی تاثیرات مناطق آزاد تجاری
- بررسی مقدماتی لایحه توسعه و امنیت پایدار منطق مرزی با هدف تقویت مرزنشینان و توسعه فعالیت‌های پایدار اقتصاد مرزی
- بررسی پیامدهای تردد خودروهای ترانزیتی افغانستان در سیستان و بلوچستان
- بررسی آیین‌نامه نظام تامین اجتماعی (لایه سوم: بیمه‌های مکمل بازنشستگی و درمانی)
- پروژه تحقیقاتی «بررسی تفویض اختیارات به استانداران» است که به سفارش کمیسیون اجتماعی دولت و وزارت کشور در حال انجام است.
۱۲. ترجمه متون
مرکز نسبت به ترجمه دو دسته متون اقدام کرده است:
الف) با توجه به تأکید مرکز بر انجام مطالعات در زمینه «سیاستگذاری عمومی»، و در چارچوب همکاریهای گذشته میان مرکز ملی مطالعات جهانی‌شدن و انتشارات علمی و فرهنگی، مرکز از ترجمه ده جلد کتاب در زمینه‌های مختلف سیاستگذاری عمومی حمایت کرده است. این مجموعه از مهرماه ۱۳۹۶ به تدریج ظرف یک سال منتشر خواهد شد.
ب) اندیشکده‌ها نقش مهمی در سیاست‌پژوهی و تأثیرگذاری بر سیاستگذاری عمومی در جهان دارند. اندیشکده‌های آمریکایی بالاخص در زمره مهم‌ترین اندیشکده‌های جهان هستند و متونی که منتشر می‌کنند بازتاب دیدگاه‌های راهبردی مختلف در عرصه سیاست بینالمللی است. مرکز با هدف شناخت اندیشه‌های راهبردی در جهان و بالاخص در آمریکا، و انتقال آن‌ها به ریاست محترم جمهوری و مجموعه‌های سیاستگذاری کشور، از ابتدا سال ۱۳۹۵ نسبت به عقد قرارداد برای ترجمه این گونه متون اقدام کرده است و تاکنون 56 گزارش اندیشکده‌های بینالمللی به فارسی ترجمه شده است. این مجموعه در تدوین گزارش‌های مرکز، ارائه خلاصه آن‌ها به ریاست محترم جمهوری، و انتشار در سایت مرکز بررسی‌های استراتژیک به‌کار برده می‌شوند.
۱۳. راه‌اندازی فصلنامه علمی- پژوهشی
مرکز قبلاً دارای مجله‌ای با عنوان «برداشت اول» بوده که در سال‌های ۱۳۷۹ تا ۱۳۸۴ منتشر می‌شده است. ادغام مرکز ملی مطالعات جهانی‌شدن سبب شد تا امتیاز مجله «مطالعات جهانی شدن» به مرکز بررسی‌های استراتژیک منتقل شود. مرکز نیز از زمستان ۱۳۹۵ تا کنون سه شماره «فصلنامه مطالعات راهبردی سیاستگذاری عمومی» را با سردبیری آقای دکتر عباس ملکی منتشر کرده است. این مجله برترین مقالات مرتبط با حوزه‌های مختلف سیاستگذاری عمومی را منتشر می‌کند و تفاوت آن با سایر مجلات تخصصی، انتشار منظم «متون سیاستی» برگزیده سایت شمس، ترجمه مقالات مهم و برگزاری میزگردها و یادداشت‌های سیاستی مرتبط با مهم‌ترین مسائل سیاست عمومی در ایران است.
۱۴. حمایت از فعالیت‌ها و رخدادهای علمی
مرکز با هدف حمایت از فعالیت‌های علمی مرتبط با سیاستگذاری، ارتباط‌گیری بیشتر با نخبگان ایران، ارتقای نام مرکز در جامعه علمی و جهت دادن به مطالعات در حوزه سیاست عمومی و موضوعات استراتژیک، از شماری از تقاضاها برای حمایت مالی مرکز از همایش‌ها، بزرگداشت‌ها، و سایر اقدامات علمی حمایت کرده است. برخی از موارد حمایت مرکز عبارتند از:
- سفر ایمانوئل والرشتاین به ایران و انجام دو سخنرانی (کمک به انجمن جامعهشناسی ایران)
- برگزاری کنفرانس «ایران پس از تحریم‌ها: انرژی و محیط زیست»
- برگزاری جشنواره امام خمینی (ره) در زمینه مطالعات سیاسی در اندیشه اسلامی
- بزرگداشت مرحوم دکتر کاظم معتمدنژاد
- همایش ادیان و صلح در دانشگاه شیراز
- بررسی نظری و عملی رابطه دولت و ملت (دانشگاه امام صادق)
- ضرورت گفتگو در علوم انسانی: مطالعات میانرشتهای (دانشگاه خوارزمی)
- همایش ملی کنکاش‌های مفهومی و نظری درباره جامعه ایران (انجمن جامعهشناسی ایران)
- جشنواره بینالمللی امام خمینی (ره) ویژه اندیشه سیاسی ایران (انجمن مطالعات سیاسی حوزه)
- همایش ملی جامعه و فضای مجازی
- اولین همایش ملی نویسندگی در پژوهشکده مطالعات میان رشتهای فرهنگ پژوهی (دانشگاه علامه طباطبایی)
- کنفرانس بینالمللی تحریمهای جدید ایران، انرژی و محیط زیست( انجمن اقتصاد انرژی)
- مجموعه 13 نشست «باید درباره آب گفتگو کنیم« (اتاق بازرگانی، انجمن علمی مطالعات فرهنگی و انجمن علمی علوم اجتماعی ایران)
- همایش دولت پژوهی، واکاوی نظری، کاربردی و آسیب‌شناختی (دانشگاه فردوسی)
۱۵. توسعه ارتباطات راهبردی
الف- مستندهای سیاستی
مرکز با هدف تقویت حضور در عرصه عمومی و تأثیرگذاری بر سیاستهای عمومی، نسبت به ساخت فیلم درباره مسائل سیاستی کشور اقدام کرده است. مرکز از سال ۱۳۹۴ فعالیت در زمینه ساخت فیلم مستند راهبردی (فیلمی که به یکی از مسائل راهبردی کشور و سیاستگذاری عمومی درباره آن می‌پردازد.) را آغاز کرد. اولین محصول این اقدام در قالب مستند مادرکشی – فیلمی درباره سیاستگذاری آب و سوءمدیریت منابع آب در ایران – ساخته شد. این مستند در دو سال گذشته نقش مهمی در برانگیختن آگاهی عمومی درباره مسأله آب در ایران داشته است. دومین مستند مورد حمایت مرکز از اواسط سال ۱۳۹۵ و درباره سیاستهای مسکن در ایران در حال ساخت است. سومین مستند در باره صندوقهای بازنشستگی کشور است.این فیلمها آغازگر ژانر «مستند سیاستی» یا «مستند سیاست‌پژوه» در ایران هستند.
ب- گفتمان سازی
مرکز هم‌چنین از برگزاری سلسله نشست‌های تخصصی با هدف گفتمان‌سازی و توسعه پیوندهای ارتباطی با جامعه متخصصان استفاده کرده است. این نشست‌ها هم‌چنین در راستای گفت‌وگوی ملی درباره مسائل راهبردی عمل می‌کنند. مجموعه نشست‌های «باید درباره آب گفت‌وگو کنیم» با مشارکت مرکز و سه نهاد مدنی برگزار می‌شود. این سه نهاد عبارتند از: ۱. انجمن جامعهشناسی ایران، ۲. انجمن مطالعات فرهنگی و ارتباطات، و ۳. اندیشکده تدبیر آب ایران در فاصله مهر ۱۳۹۳۶ تا مهر ۱۳۹۴ برگزار شد. کتاب مجموعه این نشست‌ها آماده انتشار شده است. این نشست‌ها با اهداف زیر برگزار شدند:
- نشان دادن اهمیت راهبردی مدیریت منابع آب
- اجتماعی کردن مسأله بحران آب
- مشارکت دادن ذیربطان در گفت‌وگوی سیاستی درباره بحران آب و مدیریت منابع آب
- الگوسازی تعامل نهادهای دولتی و مدنی در موضوعات سیاستی راهبردی
- جمع‌آوری ایده‌ها، تجربیات و دانش موجود در زمینه بحران آب و مسائل آن
۱۶. شناسایی، گزینش و جمع بندی تخصصی متون راهبردی
مرکز شمار زیادی از گزارش‌های تفصیلی راهبردی را از مؤسسات تحقیقاتی دریافت می‌کند. اتاق بازرگانی ایران، اندیشکده‌های راهبردی داخل کشور، سفارتخانه‌های ایران در خارج کشور، خبرگزاری ایرنا، وزارتخانه‌ها، و سایر مؤسسات گزارشهایی را برای مرکز ارسال می‌کنند. حجم، تعدد و تفاوت اهمیت محتوای این گزارش‌ها سبب می‌شود ارائه مستقیم آن‌ها فاقد کارآمدی و اثرگذاری مناسب باشد. مرکز گزارش‌ها را پالایش کرده و محتوای گزارش‌های مهم و راهبردی را خلاصه و ارائه می‌نماید. مهم‌ترین انواع و موارد گزارش‌های خلاصه شده عبارتند از:
- متن مذاکرات نمایندگان مجلس شورای اسلامی (ارسالی از معاونت پارلمانی رئیسجمهور)
- گزارش اندیشکده‌های خارجی درباره مسائل ایران یا مسائل مورد توجه ایران
- گزارش‌های اتاق بازرگانی ایران که در کمیته تحریمهای اقتصادی این نهاد تهیه می‌شوند
- برگزیده گزارش‌های مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی
- گزارش‌های خبرگزاری ایرنا درباره مسائل مختلف
- گزارش‌های تهیه شده در مؤسسات مطالعات راهبردی کشور
در فاصله سال‌های ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۶ بیش از ۲۰۰ گزارش از منابع فوق تلخیص و برای مقامات عالی ارسال شده است.
۱۷. تدوین اهداف و برنامه آموزشی «سیاستگذاری عمومی»
یکی از مشکلات شناسایی‌شده در ساختار دولت، فقدان کادرسازی و تربیت نیروی انسانی دارای بینش راهبردی، میانرشتهای و کلی‌نگر است. به دلیل عدم ارتباط دولت و دانشگاه‌ها، فقدان احزاب نیرومند، سیاسی بودن گزینش نیروی انسانی و انقطاع در پذیرش نیروی انسانی بر اساس شایستگی‌های اساسی، بدنه دولت به تدریج از داشتن نیروی انسانی بسیار کارآمد در سطح مدیران ارشد و میانی خالی شده است.
ایده «مدرسه عالی تدبیر» برای تربیت نیروی انسانی با ویژگی‌های برشمرده شده، در دوره‌های کوتاه‌مدت یکساله، بدون ارائه مدرک تحصیلی، در سال ۱۳۹۳ در مرکز بررسی شد و نهایتاً منجر به طراحی برنامه درسی مناسب با اهداف تربیت نیروی انسانی کارآمد گردید.
مرکز بررسی‌های استراتژیک در این طرح، از نزدیکی خود به دولت، و عمل در مقام اندیشکده، برای تربیت نیروی انسانی استفاده می‌کند.
طرح «مدرسه عالی تدبیر» می‌تواند به عنوان ایده مکمل «دستیاران جوان» که اکنون در دولت به‌کار گرفته شده‌اند لحاظ گردد. این بدان معناست که دستیاران جوان می‌توانند دوره‌های آموزشی را در قالب مدرسه عالی تدبیر طی نمایند.
۱۸. فعالیت‌های بینالمللی
مرکز فعالیت‌های بینالمللی خود را در دو بخش انجام داده است:
الف) فعال کردن افرادی در کشورهای هدف با وظایف زیر:
- رصد فضای رسانه‌های کشورهای هدف درباره ایران
- بررسی و گزارش کردن رخدادهای مهم مؤثر بر منافع ملی جمهوری اسلامی ایران
- شرکت در جلسات علمی، سیاسی و امنیتی مرتبط و مؤثر بر منافع جمهوری اسلامی ایران
- مشارکت واقع‌بینانه و در راستای منافع ملی ایران در فضای رسانه‌های کشورهای هدف
ب- برقراری ارتباط با اندیشکده های متناظر
- مرکز از مهرماه ۱۳۹۳ ، مقدمات سفر هیئت چینی «مؤسسه روابط بینالملل معاصر چین» را فراهم کرد. این هیئت در فاصله ۲ تا ۶ آذر ۱۳۹۳ به تهران و اصفهان سفر .
-میزبانی مسئولان موسسه کیکر چین در سال ۱۳۹۴
- مدیر و کارشناسان اندیشکده TASAM کشور ترکیه
- مدیر مرکز مطالعات راهبردی روسیه
- دو نفر کارشناس امور خاورمیانه و افغانستان از اندیشکده انگلیسی RUSSI
- مدیر و کارشناسان آژانس فدرال روسیه در امور قومیت‌ها
- دو نفر کارشناسان فرانسوی در زمینه امور دفاعی و امنیتی (با همکاری مؤسسه ایران-یوریکا)
۱۹. مطالعات نظرسنجی
مرکز به روال تعیین‌شده از سال ۱۳۹۲، نظرسنجی‌های مسائل روز و «انتظارات از دولت» را هدایت کرده است. تاکنون نظرسنجی‌های زیر انجام شده است:
- انتظارات مردم از دولت یازدهم و ارزیابی عملکرد دولت (موج سوم – مرداد ۱۳۹۳)
- انتظارات مردم از دولت یازدهم و ارزیابی عملکرد دولت (موج چهارم – مرداد ۱۳۹۴)
- انتظارات مردم از دولت یازدهم و ارزیابی عملکرد دولت (موج پنجم – مرداد ۱۳۹۵)
- موج اول نظرسنجی از مردم تهران در خصوص مسائل روز جامعه ( تیر ۱۳۹۵)
- موج اول نظرسنجی از مردم ایران در خصوص مسائل روز جامعه (آبان ۱۳۹۵)
- موج دوم نظرسنجی از مردم ایران در خصوص مسائل روز جامعه (دی ۱۳۹۵)
- موج سوم نظرسنجی از مردم ایران در خصوص مسائل روز جامعه (اسفند ۱۳۹۵)
- سنجش فرهنگ ایمنی از منظر کارگران و کارفرمایان کارگاههای تولیدی (اسفند ۱۳۹۵)
۲۰. گزارش ارزیابی عملکرد دستگاه‌های دولتی (گزارش‌های تدبیرسنجی)
مرکز بررسی‌های استراتژیک در فرودین ۱۳۹۴ طرح خود را برای چگونگی ارزیابی عملکرد دستگاهها ارائه کرد. گزارش‌های این مجموعه با عنوان کلی «گزارش تدبیرسنجی» تهیه و در پاییز سال ۱۳۹۴ شد. هر گزارش این مجموعه که بررسی 25 دستگاه را شامل می‌شود بین ۱۵ تا ۲۰ صفحه است. هر گزارش مشتمل بر شش بخش زیر است:
- چالش‌ها و مسائل دستگاه در حوزه مأموریت، درون‌سازمانی، فرابخشی، بین‌بخشی، و علل بروز چالش‌ها و مسائل
- خط‌مشی‌گذاری دستگاه مشتمل بر اولویت‌های راهبردی دستگاه، سیاست‌ها و روندهای نادرست گذشته، بازتعریف و بازطراحی مأموریت‌های دستگاه، و موانع تحقق سیاستهای دستگاه.
- اقدامات و فعالیت‌ها، مشتمل بر تطابق با جهت‌گیری‌های دولت، پیگیری دستورات ویژه رئیسجمهور، تطابق با منشور اخلاقی دولت، و وضعیت بهره‌وری منابع سازمانی.
- تعامل بین‌قوا و بین‌دستگاهی
- اثربخشی اقدامات دستگاه
جمع‌بندی راهبردی
گزارش‌های تدبیرسنجی، در ایام انتخابات سال ۱۳۹۶ بازبینی‌شده و آمار عملکردهای هر دستگاه به گزارش‌ها افزوده شد .
۲۱. برگزاری پیش‌پنل‌های همایش ملی سیاستگذاری عمومی
همان گونه که فهرست فعالیت‌های انجام شده در مرکز نشان می‌دهد، فعالیت‌های مرکز بررسی‌های استراتژیک مستقیماً با بررسی مقوله سیاستگذاری عمومی مرتبط است. بر همین اساس مرکز از اسفند ۱۳۹۳ همایش ملی سیاستگذاری عمومی را در دستور کار قرار داد. این همایش در ۱۳ حوزه برگزار می‌شود. تاکنون - نگارش گزارشی از چالش‌های سیاستگذاری در هر یک از ۱۳ محور همایش تکمیل و اقدامات زیر برای این همایش انجام شده است:
- پیش‌پنل سیاستگذاری انرژی
- پیش‌پنل سیاستگذاری محیط زیست
- پیش‌پنل سیاستگذاری اقتصادی و فضای کسب و کار
- پیش‌پنل سیاستگذاری رفاهی و اجتماعی
- پیش‌پنل سیاستگذاری فرهنگی و ارتباطاتی
- پیش‌پنل سیاستگذاری داخلی و امنیتی
- پبش‌پنل سیاستگذاری آب، خاک و امنیت غذایی
- پیش‌پنل سیاستگذاری حقوقی و قضایی
- پیش‌پنل سیاستگذاری خارجی
- پیش‌پنل سیاستگذاری زنان و عدالت جنسیتی
- پیش‌پنل سیاستگذاری علم و فناوری
۲۲. گسترش همکاری با سایر مراکز مطالعات راهبردی
مرکز بررسی‌های استراتژیک به دنبال گسترش همکاریهای خود با سایر مراکز مطالعات راهبردی است. گسترش این همکاری‌ها به‌واقع در دو حوزه «راهبردپژوهی» و «گفتمان‌سازی و ایجاد اجماع» قرار می‌گیرد. ولی با توجه به نقش این همکاری‌ها در تولید دانش در حوزه مسائل راهبردی، این همکاری‌ها را در بخش راهبردپژوهی طبقه‌بندی می‌کنیم. با این حال، می‌توان آن‌ها را ابزارهای ایجاد اجماع درباره مسائل راهبردی کشور و راه‌حل آن‌ها نیز تلقی کرد.
در قالب این تفاهم‌نامه‌ها می‌توان به پژوهش و صورتبندی راهبردهای ملی پرداخت و هم می‌توان از توانایی موجود در سایر مراکز برای گفتمان‌سازی، اجماع‌سازی و فعالیت برای گسترش یافته‌های مطالعات راهبردپژوهی و ایجاد اجماع کمک کرد. مرکز در چهار سال گذشته با این مراکز تفاهم‌نامه همکاری امضا کرده و با آن‌ها تعامل داشته است:
- پژوهشکده مطالعات راهبردی: این پژوهشکده یکی از فعال‌ترین اندیشکده‌های دولتی فعال در زمینه‌های امنیت ملی در سطح راهبردی است. حاصل این همکاری موارد زیر بوده است:
- انتشار چهار دوره کتاب سالنمای امنیت ملی ایران در سال‌های 92 تا 95. انتشار و توزیع این کتاب در سطح ملی، یک گام به سوی عمومی کردن مطالعه و اطلاعات آشکار مرتبط با امنیت ملی ایران بوده است.
- تهیه خلاصه مقالات ماه‌نگار دیدبان امنیت ملی که هر ماه برای ریاست محترم جمهوری تدوین و ارسال می‌شود.
- تدوین و انتشار کتاب «برجام: سیاست‌ها، دست‌آوردها و الزامات» که تاکنون مفصل‌ترین متن منتشرشده درباره برجام توسط جمعی از متخصصان کشور است.
- مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی. همایش سیاستگذاری جمعیت با هدف بررسی مسأله سیاستهای جمعیتی در ایران با همکاری این مرکز برگزار شد.
- مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام. همایش سیاستگذاری جمعیت با هدف بررسی مسأله سیاستهای جمعیتی در ایران با همکاری این مرکز برگزار شد.
- مؤسسه ابرار معاصر تهران. مرکز و این مؤسسه در برگزاری کنفرانس امنیتی تهران در سال 1395 همکاری کرده و در سال ۱۳۹۶ نیز این همکاری ادامه خواهد یافت. مبادله اطلاعات پژوهشی نیز میان دو طرف صورت می‌گیرد.
- پژوهشکده سیاستگذاری دانشگاه صنعتی شریف. مطالعه مفصلی درباره «دولت تنظیم‌گر» در چارچوب همکاری میان دو طرف انجام شده است. این مطالعه می‌تواند برای بهبود سازمان‌های تنظیم‌گر در مدیریت عمومی ایران به‌کار گرفته شود.
۲۳. جمع‌بندی
مرکز بررسی‌های استراتژیک در فاصله سال‌های ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۶ هدف‌گذاری خود را مبتنی بر سه اصل انجام داده است:
- ارائه خدمات مشورتی باکیفیت به رئیسجمهور
- حرکت در مسیر تبدیل شدن به «مرکز پژوهش‌های دولت» و در نهایت تثبیت شدن با عنوان «مرکز بررسی‌های استراتژیک و مطالعات سیاستگذاری عمومی».
- تبدیل شدن به مرکزی برای گفت‌وگوی تخصصی میان دولت، جامعه و گروه‌های تخصصی و سیاسی و مؤثر بر عرصه سیاستگذاری به نحوی که در نهایت به بهبود کیفیت سیاستگذاری بینجامد.
مرکز بررسی‌های استراتژیک در حرکت بر مبنای اصول فوق، فرایند تبدیل‌شدن به یک اندیشکده دولتی متمرکز بر مطالعات سیاست‌پژوهی را در چهار سال گذشته طی کرده و توانسته است به ظرفیت‌های زیر دست یابد:
- نام مرکز در جامعه متخصصان، سیاست‌گذاران و شخصیت‌های سیاسی به عنوان یک مرکز سیاست‌پژوهی شناخته شده است.
- مرکز با شبکه گسترده‌ای از متخصصان تماس برقرار کرده و ظرفیت استفاده از ایشان در سیاست‌پژوهی فراهم شده است.
- نیروی انسانی کارشناسی مرکز با فرایندهای سیاسی و سیاستی، و سازوکارهای تصمیم‌گیری آشنا شده‌اند و امکان برقراری گفت‌وگو بین مرکز و ارکان دولت، و مرکز و جامعه تخصصی کشور فراهم شده است.
- ساختار سازمانی مرکز و تقسیم کار در آن بر اساس حوزه‌های سیاستی کشور و مورد نیاز دولت شکل گرفته است.
- تجربه مرکز امکان تبدیل آن به مرکز پژوهش‌های دولت را فراهم کرده است.
اکنون فرصت فراهم است تا مرکز ظرفیت‌های ایجادشده را در راستای اهداف زیر به‌کار گیرد:
- ارائه‌کننده گزارش‌های راهبردی مؤثر به رئیسجمهور
- تبدیل شدن به مرکز پژوهش‌های دولت و پذیرش نقشی حداقل شبیه به آن‌چه که مرکز پژوهش‌های مجلس بر عهده دارد.
- مرکز گفت‌وگوی ملی و برقراری رابطه دولت و نخبگان در سطح کل ایران، با دستور کار مشخص برای اجماع‌سازی و ارتقای کیفیت سیاستگذاری عمومی.
- تبدیل شدن به مرکز ارزیابی عملکرد دولت در ابعاد راهبردی. دولت و نظام سیاستگذاری نیازمند ساختاری برای ارزیابی عملکرد دستگاهها، اجرای سیاست‌ها و دسترسی به اهداف در ابعاد راهبردی است.