نگاه اسرائیل به معامله قرن، ایران و بحران سوریه

مقدمه

موسسه مطالعات امنیت ملی اسرائیل (INSS) کنفرانس بین­المللی سالانه خود را در دانشگاه تل آویو در تاریخ 28-30 ژانویه ، 2020 برگزار کرد. موضوع کنفرانس امسال "ارزیابی استراتژیک برای اسرائیل: نگاهی به دهه آینده" بود. در این کنفرانس چالش­های امنیتی و فرصت­های یک دهه آینده از طریق چهار راه اصلی مورد بررسی قرار گرفت: عرصه جهانی، خاورمیانه، چالش­های امنیتی بیرونی برای اسرائیل و سرانجام موضوعات داخلی در رابطه با جامعه اسرائیل. در این رویداد، تصمیم گیرندگان، محققان و سازندگان افکار عمومی از اسرائیل و خارج از آن در سخنرانی­ها و پنل­های کنفرانس سخنرانی کردند، تا موضوعات استراتژیک و مهم در سال 2020 را مورد بررسی قرار دهند. بنابراین سوالی که مطرح است اینکه در این کنفرانس مهم چه مسائلی مورد توجه قرار گرفته است؟

آشنایی مختصر با موسسه مطالعات امنیت ملی اسراییل

رژیم صهیونیستی با تشکیل اتاق‌های فکر در تلاش است تا توصیه­هایی را به تصمیم گیرندگان­، رهبران عمومی و جامعه استراتژیک در زمینه­های داخلی، منطقه­ای و بین­المللی ارائه دهد. یکی از مراکز تحقیقاتی که در زمینه امنیت ملی بسیار مهم است و فعالیت گسترده­ای دارد، موسسه مطالعات امنیت ملی اسراییل است که بخشی از استراتژی­های امنیتی اسرائیل را بر عهده داشته است. در ابتدا تشکیل این موسسه در سال 1977، ساختار مرکز به نحوی سازماندهی شده بود که بر موضوعاتی همچون: توازن نظامی در خاورمیانه، سیاست آمریکا در خاورمیانه، تروریسم بین­المللی و افکار عمومی و امنیت ملی متمرکز بوده است. اما بعدها، با دلیل تغییرات ژئوپلیتیکی و تحولات منطقه­ای روی مسائلی مانند امنیت منطقه­ای، مقابله با گرو­های مورد تهدید و کنترل تسلیحات بیشتر تمرکز کرد. این موسسه در اسرائیل و خارج از آن به عنوان بخشی از مأموریت خود، متعهد شده است که روشهای نوین تفکر را ترغیب کند و زمینه­ همسویی در جامعه بین­الملل را گسترش دهد. در همین زمینه نیز آنها مجموعه تحقیقات استراتژیک برای اسرائیل را که از تحولات مهم منطقه­ای متاثر است، به صورت گزارش­های راهبردی، کتاب­ها، کنفرانس­های بین­المللی، ارزیابی استراتژیک سه ماهه و سالانه ارائه می­دهند. بنابراین توجه به راهبرد­ها و توصیه­های این موسسه و رصد کرد دیدگاه­های آن در مورد مسائل خاورمیانه و به خصوص ایران، بحران سوریه، مناقشه اسرائیل-فلسطین و آینده جهان که مورد توجه سیاست­گذاران قرار می­گیرد بسیار مهم است. رئیس کنونی این موسسه آموس یادلین است، که از سال 2011 به این سمت منصوب شد. او از سال 2006 تا 2010 به عنوان رئیس اطلاعات ارتش اسرائیل خدمت کرد.

۱. مناقشه اسرائیل-فلسطین با تاکید بر"معامله قرن"

معامله قرن یا طرح صلح ترامپ پیشنهاد صلح بین اسرائیل و فلسطین به منظور حل و فصل منازعه فلسطین-اسرائیل است که توسط دونالد ترامپ رئیس‌جمهور ایالات متحده در تاریخ 28 ژانویه 2020 با حضور بنیامین نتانیاهو در کاخ سفید و عدم حضور طرف فلسطینی رونمایی شد. این طرح به ابتکار جرد کوشنر مشاور ارشد آمریکا تدوین شده‌است. طبق این طرح، اسرائیل در ازای دریافت امتیازهایی فراتر از تعهدات قبلی سازمان آزادی‌بخش فلسطین و قطعنامه‌های شورای امنیت، و الحاق بخش‌هایی از مناطق اشغال‌شده به خاک خود، با تشکیل دولت مستقل فلسطینی موافقت می‌کند، در حالیکه محمود عباس رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین و بسیاری از مقامات فلسطینی و کشورهای دیگر با این طرح به شدت مخالفت کرده‌اند. در زیر می­توانید نقشه مورد نظر ترامپ در مورد تقسیم این سرزمین را مشاهده کنید:

در همین راستا، در این کنفرانس در رابطه با این معامله یا طرح پیشنهادی ترامپ اظهار نظر کردند. به نظر طرف اسرائیلی "معامله قرن برای اسرائیل عالی، و به عنوان پایه­ای مناسب برای مذاکرات است که می­تواند درگیری اسرائیل و فلسطین را در شرایط جدید قرار دهد و امکان توافق را ممکن می­سازد. فلسطینی­ها باید بدانند که زمان به نفع آنها نیست. پیش شرط های ایجاد کشور فلسطین کاملاً قابل قبول است. با این وجود بسیار مهم است که اسرائیل به یک کشور دو ملیتی نرسد. این واقعیت که این طرح در حال حاضر عمومی شد، مورد علاقه آمریکایی­ها است و هدف آن ایجاد دولت وحدت است". (1)

لیبرمن رئیس حزب "خانه ما" که خود یک روس تبار است، معتقد بود کشورهای عربی در هر توافقی بسیار مهم هستند. از نگاه او معامله قرن از این جهت اهمیت دارد که مبتنی بر ایده "زمین برای صلح" (land for peace) نیست. علاوه بر این، ایده مبادله زمین، از جمله در مناطق پرجمعیت بسیار مهم است. این طرح به منافع اسرائیل با روشی مطلوب­تر از هر طرح قبلی پرداخته است. در عین حال، این طرح باید با دقت مورد مطالعه قرار گیرد. به عنوان مثال، هر امتیاز در بیت­المقدس (اورشلیم) فقط می­تواند پس از همه پرسی ملی و قوانین ویژه با اکثریت دو سوم انجام شود. از دیدگاه حقوق بین­الملل­، همانطور که توسط اداره حقوقی وزارت امور خارجه مشخص شده است، تغییر مرزها مشکلی ندارد. این همچنین به معنای انتقال نیست. در این زمینه ، لیبرمن بیان می­کند که افراط گرایی رو به رشد در میان شهروندان عرب اسرائیل به ویژه نگران کننده است و در حال حاضر مهمتر از یک شریک فلسطینی، تعامل با کشورهای معتدل عربی است که توافق کلی منطقه­ای را ضروری می­کند. در مورد الحاق دره اردن نیز از آنجایی که این امر به طور قطعی در اجماع اسرائیل (مورد موافقت تمامی اسرائیلی­ها) انجام می­شود، هیچ دلیلی برای اجرای آن حتی قبل از انتخابات وجود ندارد. (2)

از سوی دیگر نیتزان هوروویتس، رهبر حزب میرتس اظهار داشت که "معامله قرن" ترامپ در واقع "چرخش قرن" است. وی بیان کرد که فکر نمی­کند برنامه خوبی باشد و این مذاکرات نباید بین اسرائیل و ایالات متحده باشد، بلکه بین اسرائیل و فلسطینی­ها شکل بگیرد، در حالی که فلسطینی­ها از حضور در این طرح خارج شدند. وی همچنین اظهار داشت عناصری در این طرح وجود دارد که فلسطینی­ها هرگز آنها را نمی پذیرند. هوروویتس ایده اجرای این طرح را رد کرد، زیرا اسرائیل دارای یک دولت موقت و یک نخست وزیر است که کیفرخواست برای او صادر شده است. دیدگاه حزب میرتس این است که مستقیما با فلسطینی­ها در مورد راه حل دو کشوری برای حل دیپلماتیک مناقشه صحبت کنند و از تصمیم گیری­های یکجانبه خودداری کنند. وی از بنی گانتز از حزب "آبی و سفید" خواست تا کاملاً واضح بگوید که او و حزبش مخالف اقدامات یک جانبه هستند و این طرح باید پس از انتخابات در مذاکره با فلسطینی­ها مورد بحث قرار گیرد. هوروویتس سپس در مورد لزوم رهبران سیاسی اسرائیل گفت که حمایت از جامعه عرب لازم است، نه تنها برای ایجاد یک دولت، بلکه به طور کلی برای جامعه اسرائیل، زیرا به نفع اسرائیل است که با عربها به نفع خود در همه زمینه­ها همکاری کنند. (3)

اما بر خلاف دیدگاه قبلی، یوآف گالانت وزیر جذب و مهاجرت اسرائیل، اجرای طرح ترامپ را بی درنگ و بدون تأخیر، خصوصاً حاکمیت بر دره اردن، که دارای اجماع ملی است، خواستار شد. وی گفت که دره اردن از اهمیت استراتژیک برخوردار است و اسرائیل حتی بدون مشورت با اردنی­ها باید تصمیم بگیرد. دره اردن به عنوان یک حائل بین اسرائیل و ایران عمل می­کند و اسرائیل باید از این منطقه دفاع کند. وی اظهار داشت که این مربوط به یک حق تاریخی نیست، بلکه در مورد عمق استراتژیک است. وی خاطرنشان کرد که اردن همچنین علاقه دارد که جمعیت فلسطین خود را از کرانه باختری جدا کند و اقدام اسرائیل به این امر کمک می­کند. گالانت در ارتباط با به رسمیت شناختن یک کشور فلسطینی گفت که فلسطینی­ها کنترل نظامی در مرزها یا فضای هوایی نخواهند داشت، بلکه دارای خودمختاری خواهند بود. گالانت اظهار داشت که آنچه مهم بود اجماع ملی است، در حالی که اجماع بین­المللی اهمیتی ندارد. (4)

از سوی دیگر در این کنفرانس، کارشناسان در مورد غزه نیز پیشنهاداتی را بیان کردند. آقای نیکولای ملادینوف، هماهنگ کننده ویژه سازمان ملل در روند صلح خاورمیانه، در مورد راه حل های غزه صحبت کرد. وی با بیان اینکه پیشنهاد دولت ترامپ تغییر چشمگیری در الگوی چگونگی ارتباط جهان با مناقشه اسرائیل-فلسطین ایجاد می­کند، ابراز تردید می­کند که این مبنای مذاکرات بین اسرائیل و فلسطینی­ها خواهد شد. او معتقد است که مذاکرات هنوز امکان پذیر است اگر اسرائیل سعی کند یکجانبه پیشنهاد ترامپ را اجرا کند، مذاکرات پس از آن غیرممکن خواهد شد. وی اظهار داشت که الحاق کردن راهی اشتباه خواهد بود. در صورت عدم وجود روند صلح، سازمان ملل باید بیشتر وقت خود را صرف تلاش برای جلوگیری از وقوع خشونت و حتی آتش بس طولانی مدت در غزه کند. او معتقد است که تنها راه حل منازعه از طریق یک توافق سیاسی پایدار است. آقای ملادینوف خاطرنشان کرد که اقدام نظامی برای از بین بردن جناح نظامی حماس باعث می­شود اسرائیل با سومالی دیگر - یک منطقه غیردولتی و غیرقانونی - در مرزهای خود رها شود. وی گفت که بهترین گزینه در حال حاضر، مدیریت درگیری برای جلوگیری از وخیم شدن و ایجاد شرایط برای چشم انداز مذاکرات و بازگشت مقامات فلسطین به غزه است. (5)

هم چنین آموس یدلین، مدیر موسسه مطالعات امنیت ملی اسرائیل، درباره "معامله قرن" صحبت کرد. او بیان داشت آیا مشخص است که برنامه ترامپ به برنامه­های سیاسی قبلی پیوسته است و آیا هیچ تغییری ایجاد می­کند؛ ابتکارات خطرناک، مانند الحاق قلمرو اسرائیل ایجاد می­کند، یا مبنایی برای مذاکرات می­شود. در صورت عدم نتیجه گیری مذاکرات ، این طرح باید با دقت و به تدریج اجرا شود تا جدایی اسرائیل از فلسطینیان ترویج شود. خطر الحاق یک جانبه قلمرو سیاسی بیشتر از نظامی است. به اعتقاد او غزه به خودی خود یک مشکل است و 6 گزینه وجود دارد ، اعم از یک آتش بس تا جنگ همه جانبه. گزینه میانی توافق برای نافع اسرائیل بهتر است. (6)

در این کنفرانس بین­المللی برای نشان دادن شاخص امنیت ملی و بررسی افکار عمومی برای موضوع راه حل دو دولتی و تنش بین اسرائیل و فلسطین نظر سنجی را ارائه دادند. در این بررسی انجام شده خانم دکتر زیپی اسرائیلی، خاطر نشان کرد که افکار عمومی اسرائیل پر از تناقض است اما منطقی نیز در مورد این تضادها وجود دارد. افکار عمومی تمایل داشتند که درباره اظهاراتی که بخشی از اسطوره­های اسرائیل بوده، به توافق برسند. به عنوان مثال، این نظرسنجی نشان می­دهد که اکثریت اسرائیلی­ها قبول دارند که ملت یهود ملت انتخاب شده است، که فقط می­توانیم به خودمان اعتماد کنیم. از نظر نحوه احساس اسرائیلی­ها نسبت به وضعیت استراتژیک اسرائیل، اکثریت با اظهارات زیر موافق بودند: اسرائیل یک "ویلا در جنگل" است (villa in the jungle)، دموکراسی اسرائیل در معرض خطر است و ما همیشه با شمشیر زندگی خواهیم کرد. این سال (2020) افزایش این احساس را نشان داد که دمکراسی اسرائیل در معرض خطر است. در مورد تهدیدها، اکنون در سه سال گذشته، افکار عمومی بزرگترین تهدید برای اسرائیل را جبهه شمالی (Northern Front) می­دانند. مردم اسرائیل اکثریت قاطع اطمینان دارند که اسرائیل می­تواند با موفقیت با چالش­هایی مانند ترور مقابله کند. جالب است اسرائیلی­ها حداقل به حمایت مداوم ایالات متحده اطمینان دارند.

دکتر اسرائیلی بیان داشت از بین کسانی که در این نظر سنجی رأی دادند، دو سوم (3/2) فکر کردند جبهه داخلی اسرائیل به اندازه کافی برای یک درگیری نظامی احتمالی آماده نشده است. اگرچه او معتقد است که این با نظر عموم مردم اسرائیل در تضاد است، یعنی 58٪ از آنها فکر می­کنند جبهه داخلی تا حد زیادی آماده است. 4/4 از سه چهارم (4/3) رای دهندگان تصور می­کردند که اسرائیل باید با ایران در سوریه حتی به قیمت جنگ مقابله کند. 70٪ از اسرائیلی­ها معتقدند که ارزشهای هدایت شده ارتش اسرائیل (IDF) با ارزشهای جامعه مطابقت دارد، اگرچه 64٪ نیز ابراز نگرانی می­کنند که اختلافات عقیدتی در جامعه اسرائیل به IDF آسیب می­رساند. در مورد راه حل دو دولتی، جامعه اسرائیل بسیار قطبی است، با شکاف­های عمده بین جمعیت یهودی و عرب و بین مواردی که خود را چپ یا راست تعریف می­کنند. اکثریت معتقدند راه حل دو دولتی در دراز مدت قابل دستیابی است اما در کوتاه مدت امکان پذیر نیست. در مقایسه با نظرسنجی­های افکار عمومی از سال 1988، مشاهده می­کنیم ارزش­ها در جامعه اسرائیل از سال 1988 تغییر یافته است و اکنون اکثریت باور دارند که اکثریت جمعیت یهودی را حفظ کنند. (۷ و ۸)

۲. موضوع ایران

یکی از پنل­های اصلی در این کنفرانس بین­المللی به موضوع ایران اختصاص داشت. مهمترین مسائل مربوط به ایران، بحث هسته­ای، حضور ایران در خاورمیانه؛ به خصوص سوریه و در نهایت استراتژی جلوگیری از افزایش نفوذ آن مورد بررسی قرار گرفت.

• ایران در مقابل ایالات متحده: تشدید یا مذاکره؟

در این پنل، خانم هالی داگرس بیان داشت که پیام­های دولت ترامپ گیج کننده بوده است. به این معنا که ایران تا حدودی در حال از بین رفتن است، زیرا آنها می­دانند که هدف آمریکا تغییر رژیم است، در حالی که رهبران و مقامات آمریکایی آشکارا این موضوع را ابراز کرده­اند و از دیدگاه ایران، آنها نمی­توانند با دولت ترامپ مذاکره دو جانبه کنند. به گفته داگرس، هیچ یک از طرفین نمی­خواهند به سمت جنگ بروند، اما احتمال 50:50 برای رفتن به جنگ وجود دارد. تنها راه پیش رو از طریق دیپلماسی با کمک اروپا است. علاوه بر این، هر نوع مذاکره به دنبال ترور سردار سلیمانی چندجانبه خواهد بود، به دلیل اینکه ایرانیان با دولت آمریکا مذاکره دو جانبه نخواهند کرد. با این حال، هر ابتکار عمل چند جانبه احتمالاً توافق مشابهی با برجام خواهد داشت. دکتر مایکل دوران خاطرنشان کرد: ایرانیان به دلیل سیاست حداکثر فشار ایالات متحده ، علاوه بر اعتراض در عراق و لبنان ، ایران را تحت فشار اقتصادی عظیم قرار می دهند. همچنین به گفته مایکل دوران، هرگونه مذاکره واقعی با هدف دستیابی به نتیجه با ایران می­تواند تنها پس از انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده اتفاق بیفتد و ایرانی­ها مذاکرات را به گونه­ای تنظیم می­کنند تا حداکثر نتیجه و امتیاز را از آمریکا بگیرند. سرلشکر گیورا آیلند، رئیس سابق شورای امنیت ملی اسرائیل و همکار ارشد تحقیقاتی در موسسه مطالعات امنیت ملی اظهار داشت که وضعیت امروز خوب نیست. اگر نقطه شروع تحریم­ها این بود که ایران را از دستیابی به سلاح هسته­ای دور کنیم، به نظر می­رسد که برعکس اتفاق می­افتد، و سیاست آمریکا در قبال ایران ناموفق بوده است. وی افزود: ترامپ اقدامات مؤثرتری را که می­تواند در مورد ایران اعمال شود از دست نداده است. به این معنا که لبنان که تحت کنترل کامل ایران از طریق حزب الله است، در آستانه فروپاشی اقتصادی است و درخواست وام­های دراز مدت از اروپا و سازمان­های پولی بین­المللی را دارد. آنها می­توانند پافشاری کنند تا لبنان نتواند در ازای توانبخشی اقتصادی واردات سلاح داشته باشد یا حتی بسازد. این به حزب الله فشار می­آورد و به نوبه خود قدرت ایران را تضعیف می­کند. (9)

• ­تحریم‌های دولت ایالات متحده در سال 2020: اولویت­ها و استراتژی­ها

از سوی دیگر، آقای دیوید پیمان از وزارت امور خارجه آمریکا تأکید کرد که تحریم­های اقتصادی یک ابزار سیاست خارجی برای دستیابی به اهداف سیاست خارجی است. به این معنا که تحریم­ها برای تشویق رفتارهای تغییر یافته اعمال می­شوند، این کار به گونه­ای طراحی شده است که از عوارض جانبی ناخواسته جلوگیری می­کند که این مهم می­تواند منافع ایالات متحده را در جاهای دیگر تضعیف کند. در مورد ایران، آقای پیمان تاکید دارد که هدف از کمپین فشار حداکثری، محروم کردن ایران از درآمدی است که برای فعالیت بدخیم در منطقه و علیه مردم خود استفاده می­کند. اساساً­، ایران باید بین ادامه فعالیت­های ناعادلانه و استفاده از هر پولی که در اختیار دارد برای اهداف داخلی انتخاب کند. اگرچه این تحریم­ها فقط 14 ماه است که به اجرا در آمده و چشم پوشی صادرات نفت برای کشورهای خاص تنها 8 ماه پیش لغو شده است، اما در حال حاضر نتایج ملموس وجود دارد. بودجه برای شبه نظامیان شیعه عراق کاهش یافته است. بودجه دفاع ایران 29٪ و بودجه سپاه 17٪ کاهش یافته است. و حزب الله فاقد بودجه است. این تحریم­ها همچنین فساد سیستم داخلی را برجسته کرده است، و اقدامات ریاضتی صورت گرفته توسط ایران باعث شده است که مردم برای مخالفت با حاکمیت به خیابان­ها بروند. اقتصاد ایران در رکود اقتصادی قرار دارد، بیکاری بالا، نرخ تورم بالا و 17 از 18 صندوق بازنشستگی ورشکسته است. احتمالاً تحریم­های بیشتر ایالات متحده، در دامنه و اهداف استراتژیک گسترش یافته است. (10)

• نیاز اسرائیل به یک برنامه جدید

در ادامه این اظهار نظرها و پس از پایان اولین روز کنفرانس، ژنرال بنی گانتس سخنرانی خود را روی دو محور مناقشه اسرائیل-فلسطین و ایران متمرکز کرد. در ابتدا او اعلام کرد که طرح ترامپ باید مبنایی برای یک برنامه سیاسی برای صلح بین اسرائیل و فلسطینی­ها باشد و بنابراین وی آن را به کنست ارائه می­دهد. به این معنا که برای تأیید در هفته آینده این طرح یک رویداد تاریخی است و به اسرائیل فرصتی تاریخی می­دهد تا مرزهای خود را تعیین کند و از سال­های طولانی مدیریت درگیری به سمت حل مناقشه حرکت کند. این امر اسرائیل را قادر می­سازد تا هدف خود را به عنوان یک کشور یهودی، دموکراتیک و ایمن تأمین کنند. این امر بر عهده رهبری فلسطین است که اصول این طرح را به عنوان پایه­ای برای حل مناقشه و فرصتی برای صلح بپذیرد. از طرف اسرائیل، گام­های یک طرفه خطرناک است و اسرائیل را به خطر می­اندازد و منجر به توافقنامه نمی­شود. به همین ترتیب، عدم ابتکار عمل استراتژیک سیاسی در سالهای اخیر به اسرائیل آسیب رسانده است؛ غفلت نسبت به اردن همان چیزی است که نخستین انصراف قلمرو از کنترل اسرائیل را از زمان جدا شدن از غزه برانگیخت. در بخش دوم، او در مورد ایران بیان داشت که از نظر نظامی، اسرائیل نیاز به پیشرفت دارد تا توانایی­ بازدارندگی در برابر ایران را داشته باشد؛ از نظر سیاسی نیز، باید با قدرتهای جهانی علیه ایران متحد شود؛ و باید بازدارندگی در برابر حماس را بازگرداند. اسرائیل نیاز به یک برنامه استراتژیک جدید دارد که باعث بهبود شفافیت­ها و تقویت همبستگی خواهد شد. (11)

• ­بازی‌های جنگ در شمال (War Games in the North )

در سناریوی بازی­های جنگ، که در آن اسرائیل حملات خود را به لبنان و سوریه انجام می­دهد ، سرهنگ دوم اورنا مظاهری، نماینده حزب الله، اظهار داشت که اگرچه حزب الله علاقه­ای به جنگ در این مرحله ندارد، اما با حمله به اماکن نظامی در شمال، به منظور تضعیف اسرائیل پاسخ می­دهد. ژنرال جان آلن، (با بازی سوریه)، اظهار داشت که بشار اسد دوست دارد مشروعیت خود را حفظ کند که مترادف با حاکمیت سوریه است. از آنجا که هدف وی زنده ماندن رژیم است، او باید هر چه سریع­تر تنش زدایی کند و ائتلاف خود با روسیه، ایران و حزب الله را حفظ کند. برای تشدید این سیاست، روسیه کلیدی خواهد بود. ایران باید نیروهای قدس را تحت کنترل خود درآورد و آنها را از انجام حملات به اسرائیل متوقف کند. هم چنین سرلشکر نیتسان آلون (با بازی اسرائیل) اظهار داشت که اسرائیل به دلیل حمایت آمریکا از این اقدام، فشار اقتصادی بر ایران از تحریم­ها و این واقعیت که اسد هنوز برای بقای خود می­جنگد حمله به لبنان و سوریه را به خطر خواهد انداخت. به گفته دکتر ایگور یورگنس ( با بازی روسیه) بیان داشت، پوتین، رئیس جمهور روسیه بلافاصله خط مستقیم با اسرائیل برقرار می­کند و کانال­های ارتباط با ایالات متحده، ایران و اسد را باز می­کند. روسیه بیشترین علاقه را به تسریع در اوضاع دارد. روسیه بهترین روابط با اسرائیل را دارد و تاکنون در تلاش برای تقویت آنها در برقراری صلح است. با این حال، اگر نیروهای اسرائیلی به دمشق نزدیک شوند، پوتین یک مشکل جدی داخلی را در پی خواهد داشت و در این صورت، روسیه به فکر استقرار نیروهای زمینی خواهد بود، گرچه این انتخاب اول پوتین نبود. ژنرال جوزف ووتل در نقش ایالات متحده اظهار داشت: گرچه جنگ اجتناب ناپذیر نیست و مطلوب نیست، اما پاسخ عملیاتی ایالات متحده شامل پاسخ مستقیم علیه گروه­هایی در عراق است که به نیروهای آمریکایی حمله کردند، پشتیبانی اسرائیل، و متوقف کردن ایران از حملات بیشتر. برای دور نگه داشتن ایران از این درگیری گسترده تر، ایالات متحده از تماس با روسیه استفاده می­کند تا به سمت درگیری مستقیم آمریکا و ایران تشدید نشود.

در همین راستا، ژنرال دیوید پترائوس در مورد سناریوی بازی­های جنگ علیرغم این فرض که ترور سردار سلیمانی باعث ایجاد جنگ منطقه­ای می­شود، اظهار داشت که این زمان برای نشان دادن پرخاشگری نیست، زیرا جانشین سلیمانی برای بازیابی خود به زمان نیاز دارد. وی همچنین موافقت کرد که پاسخ حزب الله فقط نمادین است، زیرا نمی­خواهد مانند سال 2006 با اسرائیل جنگ کند. وی همچنین اضافه کرد که اسرائیل از طریق فلاخن داود و قابلیت­های دفاعی آن در از بین بردن جنگ موفق بوده است. پترائوس همچنین با ارزیابی اسد موافقت کرد، که مانند حزب الله، وی به کمک نیروی قدس سپاه پاسداران احتیاج دارد، اما نمی­خواهد خطر جنگ کامل با اسرائیل را شعله­ور کند. ژنرال گادی آیزنکوت، رئیس ستاد کل نیروهای دفاعی اسرائیل خاطرنشان کرد: توانایی ایران در آسیب رساندن به اسرائیل بسیار محدودتر از توانایی­های اسرائیل در مقابل حزب الله و سوریه است. برای شش سال گذشته، اسرائیل آرامش نسبی داشته و بازدارندگی عنصر اصلی در اینجا بوده است. در این مدت، اسرائیل برای جلوگیری از تعقیب ایران در سوریه، تخریب پروژه موشکی و کمک به شکست دولت اسلامی تلاش کرده است. به گفته آیزنکوت، رویارویی با ایران بسیار پیچیده خواهد بود، اما اسرائیل از قابلیت­های قابل توجهی برخوردار است. با وجود سکوت از سال 2006، تمایل حزب الله / ایران برای تهدید اسرائیل کم نشده است. با توجه به حضور ایران در منطقه، پترائوس بیان داشت: قابل تصور است که آمریکا باید به حمله به اسرائیل پاسخ دهد، اما این اتفاق پس از طی یک سری طولانی­تر از مراحل موقت خواهد افتاد. در همین حال، پوتین می­خواهد درگیر شود و اصلی ترین کارگزار باشد. در مورد اسد، پترائوس اظهار داشت که همه طرف­ها دوست دارند وی را از سوریه دور کنند، اما این لزوماً به یک نیروی متحد به جای او ایجاد نمی­کند و همچنین کشور به معنای واقعی یکپارچه یا مستقل نیست. بنابراین حتی اگر اسد برداشته شود، برخی گروه­های دیگر وارد می شوند و همه در سوریه با او بیعت می­کنند. آیزنکوت بیان داشت که اسرائیل هنوز هم با تهدیدهای جدی روبرو است و می­تواند به دلیل محاسبه غلط منجر به تشدید آن شود. درس اصلی در اینجا این است که به عملیات­ها برای منافع خود ادامه دهیم، در آنجا که ممکن است با شرکای منطقه همکاری کنیم. (12)

بر اساس نظرسنجی آنلاین در میان پیروان آنلاین عرب در INSS ، عموم مردم عرب بیشتر از رهبرانشان به جنگ اسرائیل و فلسطین علاقه­مند هستند و به کار INSS در این زمینه علاقه دارند. بیشتر پاسخ دهندگان طرفدار توافق احتمالی اسرائیل و حماس در غزه بودند. با توجه به نگرش به ایران، اکثر پاسخ دهندگان ایران را به عنوان یک تأثیر منفی در منطقه می­بینند (دو برابر بیشتر از کسانی که اسرائیل را منفی می­دانند). اکثر آنها احساس می­کنند که احتمال جنگ بین اسرائیل و ایران اندک است. در صورت وقوع جنگ ، 36٪ از هیچ طرف حمایت نمی­کردند. 33٪ از اسرائیل حمایت می­کردند. و 29٪ از ایران حمایت می­کنند. فوری ترین مسائل در ذهن پاسخ دهندگان عرب: فساد دولت؛ بیکاری؛ نیاز به خدمات پیشرفته اجتماعی؛ و رادیکالیسم در منطقه بود. (13)

۳. بحران سوریه

سومین محور مهمی که در این کنفرانس مورد بررسی قرار گرفت، بحران سوریه، حضور قدرت­های منطقه­ای در آن و آینده مورد نظر تمامی بازیگران تاثیر گذار در این بحران است.

• سوریه: بازگشت به آینده؟

در این کنفرانس به جنبه­های مختلف سوریه پیش بینی شده در دهه آینده پرداخته شد. در این میان، خانم جنیفر کافارلا بیان داشت: در حالی که ممکن است جنگ داخلی سوریه به پایان برسد (که مورد اختلاف است)، این کشور از وضعیت پایدار به دور است. شکل احتمالی حکومتداری آن یک دیکتاتوری احیا شده حاکم بر جامعه آسیب دیده خواهد بود. مشکلات بازسازی با یک بحران اقتصادی بزرگتر می­شود، اگرچه سوریه ممکن است در برقراری مجدد روابط با کشورهای عربی موفق باشد. یک سؤال اساسی مربوط به ماهیت بازسازی ارتش سوریه است: آیا با توجه به منافع روسیه، تقریباً در یک جنگ سرد قرار دارد، بازسازی خواهد شد، که به موجب آن، مسکو انحصار را می­گیرد یا اینکه منافع بیشتر ایران را به دنبال تلاش دائمی حضور جغرافیایی (در امتداد خطوط عراق) دنبال خواهد کرد. ایران به وضوح دارای منافع قدرتمندی در سوریه است و برای روسیه حتی اگر بخواهد، خارج کردن کامل ایران از این منطقه دشوار است. همچنین درباره آینده مناطق تحت کنترل ترکیه و احیای گروه­های جهادی که این خلا را پر می­کنند نیز سوالاتی وجود دارد. حضور ایالات متحده در منطقه شکننده است. خانم کافارلا اظهار داشت که سوریه در مرحله پسا جنگ نیست، اما از نظر اقتصاد، سرزمین و عوامل دیگر بسیار محتمل است که طی ده سال سوریه منطقه جنگی باقی بماند. (14)

از سوی دیگر کارشناسان مسائل راهبردی در موسسه مطالعات امنیت ملی در این کنفرانس، در مورد سوریه و تأثیرات آن بر منطقه و همچنین اروپا و ایالات متحده مورد بحث قرار دادند. پروفسور فرانسوا هایزبورگ، مشاور ارشد اروپا در انستیتوی بین المللی مطالعات استراتژیک اذعان کرد که لیبی به سوریه جدید تبدیل شده است، با سطح بالایی از خشونت زیاد، همچنین روابط بین دو کشور، به ویژه با توجه به حضور شبه نظامیان سوری در لیبی مشخص شده است. هایزبورگ در مورد نقشهایی که کشورهای یونان و ترکیه در مورد اکتشافات زیرزمینی و حقوق حفاری در دریای اژه ایفا می­کنند، بحث کرد، با اینکه یونان از اسرائیل و مصر جانبداری می­کند، ترکیه با قطر و دولت شناخته شده سازمان ملل در طرابلس همسو است. در مورد درگیری ایالات متحده در سوریه و تمایل ترامپ از خروج نیروهای آمریکایی از سوریه، پروفسور هایزبورگ بیان داشت که ترامپ در ادامه سیاست اوباما می­خواهد خاورمیانه را برای حفظ منافع خود ترک کند. با این حال، هایزبورگ اظهار داشت که ترامپ هیچ درک ثابتی در خاورمیانه ندارد و از انگیزه معامله­گری برخوردار است. (15)

نتیجه‌گیری

با توجه کنفرانس برگزار شده و رویکردهایی که اکثر سیاست­مداران و کارشناسان برجسته حوزه امنیت ملی ابراز کردند، نشان می­دهد پیامدهای این جلسات می­تواند در تصمیم­سازی و سیاستگزاری اسرائیل و ایالات متحده آمریکا در قبال ایران، مناقشه اسرائیل-فلسطین و بحران سوریه مورد بهره­برداری قرار گیرد. یکی از ایده­های مکرر در مورد امیدها برای منطقه در پنج سال آینده، با این ایده که منطقه را پایدارتر، مرفه­تر و رضایت بخش­تر کند، نیاز به هماهنگی مداوم و نزدیک بین ایالات متحده و اسرائیل دارد. مهار ایران یک عنصر اساسی در این کنفرانس بود و لازمه آن را مهار رفتارهای همسویی چین و روسیه در قبال ایران می­دانند. آنچه نشان می­دهد اینکه ایالات متحده خاورمیانه را ترک نمی­کند و به دنبال ائتلاف­های بهتر برای مقابله بهتر با تهدیدها است، بنابراین، همکاری با شرکای منطقه­ای (عربستان سعوی، اسرائیل) ادامه خواهد یافت. از سوی دیگر، یکی از زمینه های احتمالی که منافع ایالات متحده و اسرائیل ممکن است متفاوت باشد، مربوط به چین است. برای اسرائیل حفظ و تقویت روابط با مصر و اردن از اهمیت و فوریت برخوردار است. در ارتباط با مناقشه اسرائیل-فلسطین، اکثر کارشناسان معتقد بودند که معامله قرن که ترامپ با پیگیری­های کوشنر طی این سه سال انجام داده است، به نسبت طرح­های قبلی قابلیت اجرایی شدن را دارد. اگرچه برخی دیگر معتقد بودند که بایستی برای صلح دائمی در خاورمیانه طرف فلسطینی نیز حضور داشته باشد. در نهایت اینکه در ارتباط با چگونه نظم جهانی در دهه آینده اکثر سیاست­مداران معتقد بودند که نظم جهانی با یک رقابت استراتژیک شکل خواهد گرفت. آنها معتقد بودند که اسرائیل و آمریکا باید نگران اتحاد چین و ایران باشند که می­توانند منابع اروپا را در خلیج فارس کنترل کنند. اسرائیل هم چنین به طور خاص نگران ترک منطقه توسط ایالات متحده است، و اسرائیل را برای مواجهه با ایران و ظرفیت هسته­ای آن تنها بگذارد.

منابع

منابع:
1- https://www.inss.org.il/interview-with-yesh-atid party/?offset=undefined&posts=undefined&outher=undefined&from_date=undefined&to_date=undefined
2- https://www.inss.org.il/interview-with-yisrael-beiteinu/?offset=undefined&posts=undefined&outher=undefined&from_date=undefined&to_date=undefined
3- https://www.inss.org.il/interview-with-meretz/?offset=undefined&posts=undefined&outher=undefined&from_date=undefined&to_date=undefined
4- https://www.inss.org.il/minister-of-aliyah-and-integration/?offset=undefined&posts=undefined&outher=undefined&from_date=undefined&to_date=undefined
5- https://www.inss.org.il/solutions-for-gaza2020conference/?offset=undefined&posts=undefined&outher=undefined&from_date=undefined&to_date=undefined
6- https://www.inss.org.il/strategic-assessment-for-israel-2020conferece/?offset=undefined&posts=undefined&outher=undefined&from_date=undefined&to_date=undefined
7- https://www.inss.org.il/national-security-index-public-opinion-survey2020conference/?offset=undefined&posts=undefined&outher=undefined&from_date=undefined&to_date=undefined
8- https://www.inss.org.il/wp-content/uploads/2020/01/%D7%9E%D7%93%D7%93-%D7%94%D7%91%D7%99%D7%98%D7%97%D7%95%D7%9F-%D7%94%D7%9C%D7%90%D7%95%D7%9E%D7%99-%D7%9E%D7%A6%D7%92%D7%AA-%D7%9C%D7%9B%D7%A0%D7%A1-%D7%A2%D7%9D-%D7%9B%D7%9C-%D7%94%D7%A9%D7%90%D7%9C%D7%95%D7%AA-%D7%90%D7%A0%D7%92%D7%9C%D7%99%D7%AA-1_compressed.pdf
9- https://www.inss.org.il/iran-vs-us-escalation-or negotiation/?offset=undefined&posts=undefined&outher=undefined&from_date=undefined&to_date=undefined
10- https://www.inss.org.il/u-s-government-sanctions-in-2020-priorities-and-strategies/?offset=undefined&posts=undefined&outher=undefined&from_date=undefined&to_date=undefined
11- https://www.inss.org.il/gantz-israel-needs-a-new-agenda/?offset=undefined&posts=undefined&outher=undefined&from_date=undefined&to_date=undefined
12- https://www.inss.org.il/war-games-in-the-north-and-a-surprising-display-of-restraint/?offset=undefined&posts=undefined&outher=undefined&from_date=undefined&to_date=undefined
13- https://www.inss.org.il/views-from-the-arab2020conference/?offset=undefined&posts=undefined&outher=undefined&from_date=undefined&to_date=undefined
14- https://www.inss.org.il/syria-back-to-the-future/?offset=undefined&posts=undefined&outher=undefined&from_date=undefined&to_date=undefined
15- https://www.inss.org.il/ambassadors-discuss-syria/?offset=undefined&posts=undefined&outher=undefined&from_date=undefined&to_date=undefined