تحلیلی بر توزیع خانوارهای تحت پوشش کمیته امداد در سطح کشور و ارتباط آن با متغیرهای اقتصادی و اجتماعی

حذف فقر و برقراری عدالت اجتماعی در کشور ایران با توجه به دستورات صریح دینی و قانونی در مقایسه با سایر کشورها از اهمیت بیشتری برخوردار است، به‌نحوی‌که از سال 1357 به این سو نهادهای مدنی-رفاهی فراوانی در راستای ایجاد رفاه و توزیع خدمات عمومی به جامعه تأسیس شده است. یکی از مهم‌ترین این نهادها کمیته امداد امام خمینی (ره) است.
تحقیق حاضر با هدف بررسی توزیع و پراکندگی خانوارهای تحت پوشش کمیته امداد در سطح 421 شهرستان کشور و همبستگی آن‌ها با عوامل اقتصادی (بیکاری و بعد خانوار) و اجتماعی (نرخ روستانشینی و سطح سواد) می‌پردازد.
داده‌های پژوهش از سالنامه آماری سال 1394 و سرشماری عموی سال 1395 استخراج شده است. برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از متد لکه‌های داغ (Hot Spot) و آماره‌های محلی و سراسری Moran's I و LISA به عنوان رویکردهایی از ESDA استفاده شده است.
یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که بیشترین خانوارهای که تحت پوشش کمیته امداد، در شرق، جنوب و جنوب غرب کشور پراکنده شده‌اند. همچنین یافته‌های شاخص موران سراسری نشان داد توزیع خانوارهای تحت پوشش کمیته امداد در سطح کشور به صورت خوشه‌ای توزیع شده‌اند. توزیع فضایی خانوارهای تحت پوشش کمیته امداد و همبستگی فضایی آن‌ها با عوامل اقتصادی (بیکاری و بعد خانوار) و اجتماعی (نرخ روستانشینی و سطح سواد) در سطح شهرستان‌های کشور از یک الگوی خاص پیروی نمی‌کند بلکه هر منطقه با توجه به مقتضیات محلی منطقه‌ای الگوی خاصی از همبستگی را پذیرا هستند.
تصویر تحلیلی بر توزیع خانوارهای تحت پوشش کمیته امداد در سطح کشور و ارتباط آن با متغیرهای اقتصادی و اجتماعی

در مقدمه این مقاله آمده است:

امروزه مطالعات تجربی و نظری در کشورهای درحال‌توسعه نشان داده است که علیرغم افزایش نرخ رشد اقتصادی در طی سالیان گذشته هنوز هم این کشورها درگیر فقر و مشکلات ناشی از آن می‌باشند (صمدی، و همکاران، 1394، ص 57). فقر، در حالت کلی به کمبود یا فقدان یا وضعیتی اطلاق می‌شود که فرد در آن با فقدان مقداری از منابع مالی یا پولی مواجه است (ماریان وبستر، 2013، ص 313) و مفهومی است که از چندین عامل سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی تأثیر می‌پذیرد. فقر مفهومی پویا و سیال و در حال تغییر است و تابعی از الگوی مصرف، پویایی اجتماعی و تغییرات فناوری محسوب می‌شود (سبتز، 2008، ص 5). فقر مسئله‌ای تابع زمان و اوضاع اجتماعی است (بانک جهانی،2011، ص 41). وجود آثار نامطلوب اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و حتی فرهنگی فقر سبب شده است حذف فقر و برقراری عدالت اجتماعی در نظام‌های آرمان‌گرایی چون جمهوری اسلامی ایران که کشوری مبتنی بر مکتب اسلام است، در مقایسه با سایر کشورها از اهمیت بیشتری برخوردار است (حسنوند و نامی، 1396، ص 36). به‌طوری‌که این موضوع از اهداف اساسی نظام اسلامی به شمار آمده و اصول 3، 29، 30،31 و 43 قانون اساسی، ابعاد مختلف آن را مورد توجه قرار داده‌اند. در همین راستا، دولت ایران اقدامات گسترده‌ای از قبیل آموزش و بهداشت رایگان، گسترش نظام تأمین اجتماعی و بسط کمک‌های حمایتی جهت فقرزدایی به عمل آورده است، اما تلاش‌ها و اقدامات صورت گرفته در زمینه تأمین اجتماعی و حمایت از فقرا نه‌تنها اهداف متعالی مندرج در اصول یاد شده قانون اساسی را به طور کامل محقق نکرده‌اند، بلکه نتوانسته‌اند از تبدیل‌شدن معضل فقر به چالش بزرگ اجتماعی و سیاسی نیز جلوگیری کنند (شکوری، 1380، ص 53). به‌طوری‌که موضوع فقر در میان خانوارهای ایرانی کماکان به عنوان پدیده‌ای جدی مطرح است. (شیروانیان، 1391، ص 12). در ایران بیشترین اقدامات حمایتی دولت به منظور گسترش عدالت اجتماعی برای حمایت از اقشار محروم و آسیب‌پذیر جامعه از طریق کمیته امداد امام خمینی (ره) صورت می‌پذیرد و دولت و متولیان امر همواره درصدد برآمده‌اند با تدوین مجموعه‌ای از سیاست‌های اقتصادی و بهره‌گیری از مکانیسم‌های اقتصادی این اهداف و آرمان‌ها را به فعلیت درآورند. در این بخش، مجموعه‌ای از خدمات و فعالیت بیمه‌ای و غیر بیمه‌ای ارائه می‌گردد که هدف آن حمایت از خانوارها و افرادی است که به دلایل مختلف از جمله مشکلات معیشتی و جسمی، فاقد توانایی‌های لازم برای اداره زندگی شخصی، خانوادگی و اجتماعی خود می‌باشند. این نهاد، در طی بیش از سه دهه فعالیت، خدمات ارزنده‌ای را به محروم‌ترین اقشار جامعه در اقصی نقاط کشور ارائه کرده است. با وجود خدمات ارزنده این نهاد حمایتی ولی روز‌به‌روز شاهد افزایش فقر و افراد تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی (ره) هستیم. برای شناخت دقیق این مسئله و حل آن ابتدا باید شناخت دقیق و کاملی از توزیع و پراکنش خانوار مورد حمایت کمیته امداد امام خمینی (ره) در سطح کشور و عوامل اقتصادی (نرخ بیکاری و بعد خانوار) و اجتماعی (نرخ روستانشینی و درصد باسوادی) مؤثر بر آن را صورت گیرد.

برای مطالعه و دریافت متن کامل این پژوهش، روی لینک زیر کلیک کنید.

115354
ارسال نظر

  1. مخاطبان و فرهیختگان گرامی؛ نظرات حاوی مطالب توهین یا بی‌احترامی به اشخاص، قومیت‌ها، عقاید دیگران، موارد مغایر با قوانین کشور منتشر نمی‌شود.