رونمایی از کتاب «مجموعه مقالات حقوق شهروندی»

در بخشی از پیشگفتار این کتاب آمده است:

دولت یازدهم و دوازدهم طی سال‌های گذشته در بحث حقوق شهروندان مشورت‌های مختلفی را از اساتید و نخبگان حقوقی مرتبط با کمیسیون دریافت کرده است .

قبل از ابلاغ رسمی منشور حقوق شهروندی در آذر 1395‌، کمیسیون ضمن نقد و بررسی مکرر پیش‌نویس‌های مختلف آماده شده طی ماه‌های آغازین دولت یازدهم راجع به حقوق شهروندی از جمله متن منتشره در دیماه 1392 و ارائه پیشنهادات اصلاحی متعدد، حسب درخواست جناب رئیس جمهور در تابستان سال 1394 با مشارکت 5 تن از بزرگان حقوقی کشور سند مفصل چند صد صفحه‌ای را با عنوان «‌برنامه و خط مشی دولت برای رعایت و پیشبرد حقوق اساسی شهروندان» تدوین کرد که بر مبنای حقوق اساسی شهروندان در قانون اساسی، تعهدات ایجابی و سلبی و حمایتی دولت در مورد هر حق به‌طور مفصل مشخص شد و هم‌چنین طی فصل جداگانه‌ای تعهدات دولت برای رعایت حقوق شهروندان در تعاملات با سایر قوا با رعایت مقررات کشور فهرست شدند تا هیچ دولتمردی حتی در تعامل با سایر قوا از چارچوب حقوق ملت خارج نشود.

متعاقب تدوین سند یاد شده و تصمیم رئیس جمهور در اوایل سال 1395 مبنی بر اینکه در وهله نخست مایل هستند که سند اعلامی ساده‌ای با معرفی حق‌ها وآزادی‌های موجود مردم در قانون اساسی و مقررات عادی به جامعه معرفی شود، باز کمیسیون در حد وُسع و توان خود کمک فکری ارائه کرد و نماینده کمیسیون در جلسات بررسی پیش‌نویس منشور که زیر نظر خود آقای رئیس جمهور از اواخر تابستان تا اواخر پائیز سال 1395 به طول انجامید، مشارکت داشت و همیاری ارائه کرد.

پس از نهائی‌شدن منشور حقوق شهروندی و حتی قبل از رونمائی و ابلاغ رسمی آن، از سوی مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری از کمیسیون خواسته شد تا در صورت امکان پیگیری لازم علمی را به عمل آورد که اساتید مختلف تاملات نظری خود راجع به حق‌های مختلف مردم که در منشور ذکر شده است را ارائه کنند و بدین‌وسیله با تدوین مجموعه علمی زمینه شناخت جامعه از ظرائف فنی موضوع بهتر فراهم شده و ارتقا یابد.

متعاقب تقاضای یاد‌شده‌، در بررسی‌های داخلی کمیسیون این نظر مشترک حاصل شد که مجموعه چهار جلدی تهیه شود آنگونه که در جلد یک از منظر حقوق داخلی، در جلد دوم از منظر اندیشه اسلامی، در جلد سوم از منظر موازین بین‌المللی و در جلد چهارم مطالعات بین‌رشته‌ای مربوط به حقوق شهروندی منعکس شود.

از حیث موضوعات قابل ارجاع نیز قرار شد که عناوین 22 گانه موضوعی منشور حقوق شهروندی که ذیل هر عنوان موادی درج شده است، محور قرار گیرد و هر موضوع به یک یا چند استاد برجسته که در آن زمینه قبلاً سابقه فعالیت نظری داشته‌اند ارجاع شود. البته نظر به اینکه بعضاً عناوین منشور به حق‌هائی مربوط می‌شوند که از حیث قرابت نظری به هم پیوند زیادی دارند‌، بنا شد این موارد به یک یا چند استاد در یک تیم ارجاع شود تا موازی‌کاری صورت نگیرد‌.

در انتخاب اساتید و ارجاع سفارش تدوین مقالات نیز این تقیّد اعمال شد که از فضلای مسلط بر هر موضوع حق‌ها و دارای سوابق فکری متنوع اعم از موافق دولت یا منتقد دولت و اعم از مقیم تهران یا استان‌ها استفاده شود.

مجموعه حاضر در 11 بخش با لحاظ موضوعات مقالات و عناوین آن‌ها، متناسب با حق‌های مذکور در منشور حقوق شهروندی تنظیم شده است. در برخی موضوعات حق‌ها در چند مقاله ارائه شده و در دو موضوع فقط یک مقاله تأیید شده است.

فهرست عناوین این کتاب

بخش اول: مبانی حقوق شهروندی

• ابعاد و مبانی فلسفی پذیرش حقوق شهروندی در یک نظام سیاسی حقوقی / سید علیرضا حسینی بهشتی
• حقوق شهروندی و جایگاه آن در دولت دینی / محسن اسماعیلی
• حمایت نظریه اسلامی قانون طبیعی از منشور حقوق شهروندی / محمد حسین طالبی
• دولت و الزامات حقوق بشر طبیعی / حامد کرمی ، سیدعلیرضا میربد

بخش دوم:حق حیات و سلامتی

• حق حیات و کیفیت زندگی / محمد حبیبی مجنده
• حق حیات، بنیادها، گستره و لوازم / حسین جوان آراسته

بخش سوم:کرامت انسانی و برابری

• کرامت و برابری انسانی در منشور حقوق شهروندی / محمدحسین مظفری
• منشور حقوق شهروندی و احترام به کرامت، برابری و آزادی شهروندان / پوریا عسکری
• کرامت انسانی به مثابه مبنای حقوق بشر در اعلامیه جهانی حقوق بشر و قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران / هادی طحان نظیف، محمدمهدی سیفی

بخش چهارم:حقوق مشارکت

• مبانی مشارکت مردمی در اداره جامعه / کاظم قاضی زاده
• تضمین حاکمیّت ملّت ،مستلزم شناسایی نظام نمایندگی پویا / علیرضا دبیرنیا
• آزادی مذهب، آزادی اجتماعات و آزادی تشکیلات با تأکید بر منشور حقوق شهروندی / رضا اسلامی
• مطالعه تطبیقی آزادی انجمن در حقوق ایران و فرانسه با تأکید بر اسناد بین‌المللی / سیدمحمدحمیدحسینی‌یزدی

بخش پنجم:حقوق اقلیت‌ها

• شرحی بر مواد منشور حقوق شهروندی ناظر به حقوق اقوام و اقلیت‌ها از منظر موازین بین‌المللی / اسعد اردلان، ستار عزیزی
• وضعیت حقوقی غیرمسلمانان غیراهل‌کتاب از منظر اصل چهاردهم قانون اساسی / هویک بهبو
• آزادی مذهب در اسناد بین‌المللی، حقوق ایران، اسلام و کیفر ارتداد/ حسین سیمایی صراف
• تبصره سپنتا حکایت تفسیر فقهای شورای نگهبان از حقوق شهروندی غیر مسلمانان / دکتر وحید آگاه، حمید جلیل زاده اصلی

بخش ششم:آزاادی بیان، اطلاعات و حریم خصوصی

• آزادی بیان در پرتو نظام بین‌الملل حقوق بشر / باقر انصاری
• سخنی در باب اصول حاکم بر قوانین آزادی اطلاعات / فرهاد جم

بخش هفتم:حق بر تابعیت و تشکیل خانواده

• حق بر تابعیت و حقوق تبعی ناشی از آن ( حق بر اقامت و آزادی رفت و آمد ) از منظر حقوق موضوعه داخلی و موازین بین‌المللی / محمد تقی عابدی
• حق تشکیل و برخورداری از خانواده / زهرا داور، فریده طه

بخش هشتم: حق بر دادخواهی عادلانه

• قانونی بودن دادرسی و دادرسی مبتنی بر قانون / منصور رحمدل
• لزوم هماهنگی و همراهی قوه قضائیه در اجرای حق برخورداری از دادخواهی عادلانه / محمدجعفرحبیب زاده
• «حق در مَحاق؛ واکاوی حق دادخواهی سازمان‌های مردم‌نهاد» / محمدرضا عظیمی
• منشور حقوق شهروندی و بازتاب اساسی / فرهنگ فقیه‌لاریجانی ، پدرام امیریان
• دادرسی الکترونیکی و حقوق شهروندی: پویایی ابزار و پایایی ارزش / حسن عالی پور ، نرجس روستا
• بایسته‌های پلیسِ شهروندمدار / سید محمد مهدی غمامی

بخش نهم:حقوق اقتصادی

• مالکیت و حقوق اقتصادی شهروندان از منظر اندیشه اسلامی / محسن قاسمی
• نگاهی انسانی به معیشت و بقای انسان / آزاده السادات طاهری
• نقد و ارزیابی منشور حقوق شهروندی در موضوع حق اشتغال و کار شایسته / سعیدرضا ابدی
• حقوق رقابت و حق بر اقتصاد شفاف و رقابتی در منشور حقوق شهروندی / ولی رستمی، مرتضی اصغرنیا
• جایگاه حقوق شهروندی در تنظیم‌گری بانکی در نظام حقوقی ایران / محمد علی متانی، بهار گلکار

بخش دهم:حقوق فرهنگی

• هویت فرهنگی و هویت شهروندی: از تقابل تا همزیستی / ندا کردونی
• آزادی پژوهش علمی / مسعود فریادی
• در جستجوی شادکامی / تهمورث بشیریه، امیرجوادی

بخش یازدهم:حقوق همبستگی

• حق بر محیط‌زیست سالم در نظام حقوقی ایران / محسن عبدالهی
• محیط‌زیست و توسعه پایدار در اندیشه اسلامی / عزیزاله فهیمی، علی مشهدی
• ملاحظاتی دربارۀ حق صلح امنیت و اقتدار ملی / بهرام مستقیمی
• حق صلح، امنیت و اقتدار ملی جایگاه، مبانی و مستندات در اندیشه اسلامی / سیدجواد ورعی

* بیانیه رئیس‌جمهوری اسلامی ایران

* منشور حقوق شهروندی

* ساز و کارهای اجرا و نظارت بر حسن اجرای حقوق شهروندی

* ارجاعات قانونی مواد منشور حقوق شهروندی