چالشهای پیشروی کشورهای در حال توسعه از قبیل تغذیه، جمعیت رو به رشد، فقر، حفاظت از محیط زیست و مواجهه با تغییرات اقلیمی، که میتواند گرسنگی و سوءتغذیه را ادامه و رشد اقتصادی را کاهش دهد و منجر به بیثباتی سیاسی و آسیبی برگشتناپذیر به محیطزیست شود، این کشورها را ملزم به طراحی راهبردهای خاص خود در کشاورزی کرده است.
این مقاله با نگاه به شرایط ایران راهبردهای تحقق امنیت پایدار غذایی را ارائه می کند، راهبردهای توسعه محور که نگاهشان بر مبنای مکانیزاسیون کشاورزی است.
برای این هدف با یک ماتریس به عنوان چارچوب تحلیلی ایجاد شد که شامل عوامل داخلی و خارجی است از یک طرف وضعیت موجود امنیت غذایی کشور را در نظر میگیرد و با مدد از مدلهای سری زمانی به منظور برآوردی از آینده، آینده امنیت غذایی کشور را با ادامه شرایط موجود پیشبینی میکند و در طرف دیگر با استفاده از تحلیل رگرسیونی و تحلیل همبستگی رابطه میان نمادهای مکانیزاسیون و نمودهای عملکردی را بررسی میکند و بر اساس نتایج این مراحل، الگوی راهبردی امنیت غذایی کشور را پیشنهاد می کند.
این مقاله با نگاه به شرایط ایران راهبردهای تحقق امنیت پایدار غذایی را ارائه می کند، راهبردهای توسعه محور که نگاهشان بر مبنای مکانیزاسیون کشاورزی است.
برای این هدف با یک ماتریس به عنوان چارچوب تحلیلی ایجاد شد که شامل عوامل داخلی و خارجی است از یک طرف وضعیت موجود امنیت غذایی کشور را در نظر میگیرد و با مدد از مدلهای سری زمانی به منظور برآوردی از آینده، آینده امنیت غذایی کشور را با ادامه شرایط موجود پیشبینی میکند و در طرف دیگر با استفاده از تحلیل رگرسیونی و تحلیل همبستگی رابطه میان نمادهای مکانیزاسیون و نمودهای عملکردی را بررسی میکند و بر اساس نتایج این مراحل، الگوی راهبردی امنیت غذایی کشور را پیشنهاد می کند.
در چند دهه اخیر مطالعات متعددی در مورد سازه های روان شناختی مرتبط با تجربه بحران صورت گرفته است که تمرکز اصلی این مطالعات بر مفهوم تابآوری است. تابآوری توانمندی حل مساله و سازگاری در شرایط بحرانی است. یعنی زمانی که دچار مشکلات و بحرانهای جدی روانی اجتماعی میشویم، چقدر میتوانیم مقاوم باشیم و مهمتر اینکه آیا قدرت برونرفت از این شرایط دشوار را داریم یا خیر. این سازه که از ارکان جنگ نرم است میزان انعطاف ما را نشانه رفته است.
سالهاست عوامل شکلدهنده تابآوری تحت بررسی قرار گرفته است، امااین پژوهش بدنبال مفهومپردازی نوعی از تابآوری به نام تابآوری فرهنگی است. که طی آن توانمندیهایی که فرهنگ در اختیار ما میگذارد که در شرایط دشوار، دچار آسیب نشویم، سازگار شویم، و مثل قبل رفتار مطلوب داشته باشیم، مطالعه میشود.
این بررسی از لحاظ روششناسی یک مطالعه مروری سیستماتیک بود. در این پژوهش کلیدواژههای تاب آوری (Resilience)، اجتماع (Community)، فرهنگ (Culture) و سرسختی(Hardness) در مقالات ثبت شده در پایگاههای الکترونیکیPubmed ،ScienceDirect ، Google Scholar،Magiran ، و SID با اندکس «و» یا "and" در بازه زمانی سال 1990 تا 2018 جستجو شدند. مقالات به دست آمده در مراحل چندگانهی ارزیابی شدند و در نهایت بررسی نهایی بر روی 23 مقاله انجام شد.
در نتیجه مطالعات بینرشتهی تعریفی از سازه بدست میآید: تابآوری فرهنگی ظرفیت و توانمندی مقابله با بحران و حل آن به کمک اسلوبهای تاریخی، اسطوره، آداب و رسوم و باورهای فرهنگی است و مؤلفههای نظری آن شامل تعلق و ریشهدار بودن، اعتماد، تعهد، حس غرور و جمعگرایی است.
سالهاست عوامل شکلدهنده تابآوری تحت بررسی قرار گرفته است، امااین پژوهش بدنبال مفهومپردازی نوعی از تابآوری به نام تابآوری فرهنگی است. که طی آن توانمندیهایی که فرهنگ در اختیار ما میگذارد که در شرایط دشوار، دچار آسیب نشویم، سازگار شویم، و مثل قبل رفتار مطلوب داشته باشیم، مطالعه میشود.
این بررسی از لحاظ روششناسی یک مطالعه مروری سیستماتیک بود. در این پژوهش کلیدواژههای تاب آوری (Resilience)، اجتماع (Community)، فرهنگ (Culture) و سرسختی(Hardness) در مقالات ثبت شده در پایگاههای الکترونیکیPubmed ،ScienceDirect ، Google Scholar،Magiran ، و SID با اندکس «و» یا "and" در بازه زمانی سال 1990 تا 2018 جستجو شدند. مقالات به دست آمده در مراحل چندگانهی ارزیابی شدند و در نهایت بررسی نهایی بر روی 23 مقاله انجام شد.
در نتیجه مطالعات بینرشتهی تعریفی از سازه بدست میآید: تابآوری فرهنگی ظرفیت و توانمندی مقابله با بحران و حل آن به کمک اسلوبهای تاریخی، اسطوره، آداب و رسوم و باورهای فرهنگی است و مؤلفههای نظری آن شامل تعلق و ریشهدار بودن، اعتماد، تعهد، حس غرور و جمعگرایی است.
رشد پویا دربردارنده عوامل اقتصادی (شاخص ترکیبی موجودی سرمایه، نیروی کارو بهره وری کل عوامل تولید (موجودی دانش کاربردی) و عوامل اجتماعی و زیست محیطی ( تقویت زیرساختها و قابلیتهای اجتماعی، توسعه اجتماعی و توسعه زیست محیطی) و افزایش مقاومت و انعطافپذیری اقتصادی است.
این مطالعه با هدف ارائه الگوی رشد پویای سهم بازار ایران از تجارت منطقهای گاز از منظر استراتژیک در مقطع زمانی سال 1398 تا 1399 انجام شده است. جامعه آماری این پژوهش شامل اساتید و مدیرانی است که سابقهکاری اجرایی و تحصیلاتی در حوزه تجارت بینالمللی در صنعت گاز دارند. نمونهگیری به روش غیراحتمالی و به صورت هدفمند صورت گرفته است. جهت تحلیل مصاحبههای تخصصی، از روش تحلیل کیفی دادهبنیاد استفاده شده است.
براساس نتایج به دست آمده، شاخصهای شناسایی شده در قالب هشت مقوله اصلی دستهبندی شدهاند که عبارتند از: مدیریت، خط مشی و سیاستگذاری، مدیریت استراتژیک، فرهنگ ساختار سازمانی، محیط فناوری، محیط سیاسی، محیط اقتصادی، محیط رقابتی. همچنین نتایج نشان داده است که جهت حصول نتایج مورد انتظار، استراتژی تجارت منطقهای گاز باید براساس شرایط سیاسی- و اقتصادی کشور تدوین شود. این استراتژیها در قالب خطمشیها و سیاستگذاریهای خرد و کوتاه مدت، توان رقابتی کشور در تجارت منطقهای گاز را تقویت میکند.
این مطالعه با هدف ارائه الگوی رشد پویای سهم بازار ایران از تجارت منطقهای گاز از منظر استراتژیک در مقطع زمانی سال 1398 تا 1399 انجام شده است. جامعه آماری این پژوهش شامل اساتید و مدیرانی است که سابقهکاری اجرایی و تحصیلاتی در حوزه تجارت بینالمللی در صنعت گاز دارند. نمونهگیری به روش غیراحتمالی و به صورت هدفمند صورت گرفته است. جهت تحلیل مصاحبههای تخصصی، از روش تحلیل کیفی دادهبنیاد استفاده شده است.
براساس نتایج به دست آمده، شاخصهای شناسایی شده در قالب هشت مقوله اصلی دستهبندی شدهاند که عبارتند از: مدیریت، خط مشی و سیاستگذاری، مدیریت استراتژیک، فرهنگ ساختار سازمانی، محیط فناوری، محیط سیاسی، محیط اقتصادی، محیط رقابتی. همچنین نتایج نشان داده است که جهت حصول نتایج مورد انتظار، استراتژی تجارت منطقهای گاز باید براساس شرایط سیاسی- و اقتصادی کشور تدوین شود. این استراتژیها در قالب خطمشیها و سیاستگذاریهای خرد و کوتاه مدت، توان رقابتی کشور در تجارت منطقهای گاز را تقویت میکند.
رشد اقتصادی بالا، تورم پایین و همزمان شکلگیری بسیاری از صنایع موجب برجسته بودن عملکرد اقتصادی دهه چهل ایران شده است. جالب اینکه در همان دوره، کشورهای شرق آسیا هم از رویکرد مشابهی برای توسعه صنعتی بهره برده که امروز از آن به عنوان معجزه آسیایی یاد میشود.
با اینکه مطالعات نسبتا گستردهای درباره پیشرفت کشورهای شرق آسیا انجام شده، امّا در خصوص ویژگیهای مدیریت اقتصادی دهه چهل کمتر مطالعهای صورت گرفته است. این پژوهش در تلاش است تا با مطالعه تطبیقی ویژگیهای سازمانی و سیاستی مدیریت اقتصادی دهه چهل و ویژگیهای دولتهای توسعهگرا شرق آسیا، در فهم ویژگیهای مدیریت اقتصادی دهه چهل بکوشد.
در ابتدا ساختارهای بروکراتیک و ویژگیهایی که موجب کارآمدی اقتصاد در آن دوره شد مورد بررسی قرار گرفته و در ادامه، سیاستهای اقتصادی و صنعتی بکار رفته در آن دوران بحث میگردد. در ابتدای هر قسمت ابتدا بنیانهای نظری موضوع توضیح داده میشود و در ادامه تحت عنوان "در ایران" به شرح تجربه ایران خواهیم پرداخت.
امیدواری میرود که این بازخوانی از تجربه مدیریت اقتصادی کشور، فتح بابی باشد برای مطالعه آتی تا با تقویت حافظه تاریخی سیاستگذاران از اشتباهات گذشته درسهای لازم را گرفته و تا حدی مانع تکرار اشتباهات گذشتگان شویم.
با اینکه مطالعات نسبتا گستردهای درباره پیشرفت کشورهای شرق آسیا انجام شده، امّا در خصوص ویژگیهای مدیریت اقتصادی دهه چهل کمتر مطالعهای صورت گرفته است. این پژوهش در تلاش است تا با مطالعه تطبیقی ویژگیهای سازمانی و سیاستی مدیریت اقتصادی دهه چهل و ویژگیهای دولتهای توسعهگرا شرق آسیا، در فهم ویژگیهای مدیریت اقتصادی دهه چهل بکوشد.
در ابتدا ساختارهای بروکراتیک و ویژگیهایی که موجب کارآمدی اقتصاد در آن دوره شد مورد بررسی قرار گرفته و در ادامه، سیاستهای اقتصادی و صنعتی بکار رفته در آن دوران بحث میگردد. در ابتدای هر قسمت ابتدا بنیانهای نظری موضوع توضیح داده میشود و در ادامه تحت عنوان "در ایران" به شرح تجربه ایران خواهیم پرداخت.
امیدواری میرود که این بازخوانی از تجربه مدیریت اقتصادی کشور، فتح بابی باشد برای مطالعه آتی تا با تقویت حافظه تاریخی سیاستگذاران از اشتباهات گذشته درسهای لازم را گرفته و تا حدی مانع تکرار اشتباهات گذشتگان شویم.
انرژی نقشی محوری در توسعه اقتصادی و ارتقاء کیفییت زندگی ایفا میکند. با تلاش کشورها در کاهش گازهای آلاینده، متنوعسازی روشهای تأمین، توسعه خصوصیسازی از یک سو و از سوی دیگر افزایش جمعیت، توسعه شهرنشینی و در نتیجه رشد تقاضا برای منابع مدرن و پاک انرژی نیاز است کشورها خود را برای گذار از روشهای مرسوم تءمین انرژی، چه در قالب منابع و چه از منظر ساختارها آماده کنند.
این پژوهش در محدوده پژوهشگاه نیرو انجام شده و با گردآوری کلانروندهای جهانی و وضعیت تأمین انرژی ایران سناریوهای تأمین انرژی ایران در افق 1420 را توسعه داده است.
سناریوها مبتنی بر نظر خبرگان توسعه یافتند. نتایج نشان دادند، از منظر خبرگان مشارکت کننده، مسائل زیستمحیطی در ایران نسبت به روند جهانی توجه کمتری را به خود جلب خواهد کرد. نیز دسترسی به منابع گاز طبیعی سهم بالای این حامل انرژی در تولید برق را نشان داد که توسعه این وابستگی میتواند امنیت تأمین برق کشور، نیز توان خصوصیسازی صنعت برق را محدود خواهد ساخت.
از اینرو در آینده نزدیک نمیتوان شاهد تغییر شگرفی در روشهای تأمین انرژی کشور بود و بموجب لختی متأثر از دسترسی به انرژی ارزان گذتر به سمت آینده مطلوب نیازمند مدیریت گسترده گذار و تعهد ساختاریافته خواهد بود.
این پژوهش در محدوده پژوهشگاه نیرو انجام شده و با گردآوری کلانروندهای جهانی و وضعیت تأمین انرژی ایران سناریوهای تأمین انرژی ایران در افق 1420 را توسعه داده است.
سناریوها مبتنی بر نظر خبرگان توسعه یافتند. نتایج نشان دادند، از منظر خبرگان مشارکت کننده، مسائل زیستمحیطی در ایران نسبت به روند جهانی توجه کمتری را به خود جلب خواهد کرد. نیز دسترسی به منابع گاز طبیعی سهم بالای این حامل انرژی در تولید برق را نشان داد که توسعه این وابستگی میتواند امنیت تأمین برق کشور، نیز توان خصوصیسازی صنعت برق را محدود خواهد ساخت.
از اینرو در آینده نزدیک نمیتوان شاهد تغییر شگرفی در روشهای تأمین انرژی کشور بود و بموجب لختی متأثر از دسترسی به انرژی ارزان گذتر به سمت آینده مطلوب نیازمند مدیریت گسترده گذار و تعهد ساختاریافته خواهد بود.
از جمله اساسی ترین اقداماتی که حکومتها در جهت ارتقای سلامت نظام اداری خود انجام داده اند وضع خط مشی های مرتبط با سلامت نظام اداری می باشد.این تحقیق با هدف ارزیابی خط مشی های سلامت نظام اداری با توجه به اسناد بالا دستی و ارائه مدل اثربخش انجام شده است.این پژوهش از نظر روش، توصیفی-پیمایشی بوده و ترکیبی از مطالعات کتابخانهای و میدانی میباشد.طی مطالعات کتابخانه ای 111 عنوان خط مشی در 6 بعد (اداری-اجتماعی-اقتصادی-سیاسی-قضایی و مالی) شناسایی و جهت تایید آنها از نظرات 50 نفر از خبرگان نظرسنجی شد و تعداد109خط مشی در شش بعد فوق مورد تایید قرار گرفت.جامعه آماری این تحقیق شامل کارکنان ستاد و ادارات کل استانی وزارت امور اقتصادی و دارایی به تعداد 4062 نفر بوده که در این پژوهش تعداد 993 نمونه با استفاده از روش نمونه گیری طبقه ای انتخاب شد.برای سنجش وضعیت خط مشی های احصا شده پرسشنامه محقق ساخته با روایی ۹۳۱.۰ و پایایی ۹۹۰.۰ تدوین و همچنین برای سنجش اثربخشی سازمانی از پرسشنامه استاندارد پارسونز با روایی ۸۷۱.۰ و پایایی ۹۸۷.۰ استفاده شده است.تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار های SPSS ویراست 23،Mintab ویراست 17، و Amos ویراست 23 صورت گرفته است و از آماره های توصیفی مثل میانگین،انحراف معیار،آزمون t تک نمونه ای و همچین مدل سازی معادلات ساختاری استفاده شده است.
نتایج تحقیق ضمن ارائه یک مدل از خط مشی های سلامت نظام اداری ،نشان داد که بین خط مشی های سلامت نظام اداری و اثربخشی سازمانی ارتباط معنی داری وجود دارد.
نتایج تحقیق ضمن ارائه یک مدل از خط مشی های سلامت نظام اداری ،نشان داد که بین خط مشی های سلامت نظام اداری و اثربخشی سازمانی ارتباط معنی داری وجود دارد.
دولت ایران در سده اخیر به ابزارهای مختلف برای تغییر رفتار کشورهایِ هدف متوسل شده است. یکی از این ابزارها «اقتصادی» است. توسل به ابزارهای اقتصادیِ ملی و فراملی برای تغییر رفتار دولتِ هدف «کشورداری اقتصادی» نامیده میشود. این نوع از کشورداری ابزار مهم سیاست خارجی در پیشبرد «توسعه اقتصادی» است. مطالعه موردی برای فرضیه مذکور در نوشتار حاضر ایران و افغانستان هستند.
مطالعه نقش سیاست خارجی بر توسعه بهوسیله کشورداری اقتصادی روزنهای جدید پیرامون مطالعات سیاستگذاری عمومی و توسعه در ایران است. هدف پژوهش «تبیین تاریخی-علی»ِ اهمیت ابزارهای اقتصادیِ فراملی در توسعه جوامع است. پرسش مقاله بدین شرح است: کشورداری اقتصادی ایران درقبال افغانستان (1398-1298ش.) چه فرایندی را طی کرده است؟
براساس یافتههای پژوهش سیاست خارجی ایران در دولت پهلوی اول ازطریق ابزارهای سیاسی و دفاعی ازجمله پیمانهای مودت و در پهلوی دوم تحت تأثیر مدرنیزاسیون از ابزارهای اقتصادی همچون حمایتهای مالی و موافقتنامههای تجاری درصدد تغییر رفتار خارجی دولت افغانستان بود؛ اما پس از سقوط پهلوی ابزارهای نظامی بهعلت ایدئولوژیهای انقلاب اسلامی 1357 و کودتای کمونیستی 1357 در افغانستان جایگزین ابزارهای اقتصادی شد؛ ازجمله حمایتهای تسلیحاتی ایران از مجاهدین افغان علیه دولت کابل. پس از سقوط طالبان ایران بهتدریج به ابزارهای اقتصادی متوسل شد که یکی از نتایج آن تبدیلشدن ایران به بزرگترین شریک تجاری افغانستان طی چند سال گذشته است. مقایسه دورههای یادشده نشان میدهد که ابزارهای اقتصادی بیش از سایر ابزارها منافع و همگرایی دو کشور را تحقق ساخته است. لذا ابزارهای اقتصادی فراملی از ضرورتهای گریزناپذیر در توسعه کشورهاست.
مطالعه نقش سیاست خارجی بر توسعه بهوسیله کشورداری اقتصادی روزنهای جدید پیرامون مطالعات سیاستگذاری عمومی و توسعه در ایران است. هدف پژوهش «تبیین تاریخی-علی»ِ اهمیت ابزارهای اقتصادیِ فراملی در توسعه جوامع است. پرسش مقاله بدین شرح است: کشورداری اقتصادی ایران درقبال افغانستان (1398-1298ش.) چه فرایندی را طی کرده است؟
براساس یافتههای پژوهش سیاست خارجی ایران در دولت پهلوی اول ازطریق ابزارهای سیاسی و دفاعی ازجمله پیمانهای مودت و در پهلوی دوم تحت تأثیر مدرنیزاسیون از ابزارهای اقتصادی همچون حمایتهای مالی و موافقتنامههای تجاری درصدد تغییر رفتار خارجی دولت افغانستان بود؛ اما پس از سقوط پهلوی ابزارهای نظامی بهعلت ایدئولوژیهای انقلاب اسلامی 1357 و کودتای کمونیستی 1357 در افغانستان جایگزین ابزارهای اقتصادی شد؛ ازجمله حمایتهای تسلیحاتی ایران از مجاهدین افغان علیه دولت کابل. پس از سقوط طالبان ایران بهتدریج به ابزارهای اقتصادی متوسل شد که یکی از نتایج آن تبدیلشدن ایران به بزرگترین شریک تجاری افغانستان طی چند سال گذشته است. مقایسه دورههای یادشده نشان میدهد که ابزارهای اقتصادی بیش از سایر ابزارها منافع و همگرایی دو کشور را تحقق ساخته است. لذا ابزارهای اقتصادی فراملی از ضرورتهای گریزناپذیر در توسعه کشورهاست.
استفاده از ابزار تحریمهای نفتی یکی از راهبردهای غرب علیه جمهوری اسلامی ایران بهمنظور تغییر رفتار ایران بوده که طی چند سال اخیر شدت بیشتری یافته است. با توجه به اهمیت معاملات و مبادلات نفتی برای ایران چه از منظر درآمدهای نفتی و چه از منظر ابزار قدرت تعاملی، شناسایی راهبردهای مناسب جهت بازاریابی بین المللی نفت خام ایران در شرایط تحریم امری ضروری است. پژوهش حاضر کوشیده است ضمن شناسایی این راهبردها از طریق مطالعات کتابخانهای،بررسی اسناد و مدارک و مصاحبه با صاحبنظران این حوزه به رتبهبندی آنها با توجه به شاخصهای طراحیشده با استفاده از روش تاپسیس که یکی از روشهای تحقیق در عملیات نرم است، بپردازد.
نتایج پژوهش نشان میدهد دغدغه اصلی در بحث تحریمهای نفتی مسئله جابهجایی پول حاصل از فروش نفت است و از بین راهبردهای شناساییشده استفاده از ظرفیت پیمانهای پولی دو یا چندجانبه با مشتریان نفتی،ساخت پالایشگاههای کوچک در داخل کشور، استفاده از ظرفیت اتاق تاریک و همچنین بهرهگیری از شرکتهای تراستی رتبههای بهتری را از منظر راهبردهای احصا شده کسب نمودهاند .
نتایج پژوهش نشان میدهد دغدغه اصلی در بحث تحریمهای نفتی مسئله جابهجایی پول حاصل از فروش نفت است و از بین راهبردهای شناساییشده استفاده از ظرفیت پیمانهای پولی دو یا چندجانبه با مشتریان نفتی،ساخت پالایشگاههای کوچک در داخل کشور، استفاده از ظرفیت اتاق تاریک و همچنین بهرهگیری از شرکتهای تراستی رتبههای بهتری را از منظر راهبردهای احصا شده کسب نمودهاند .